Իսկ Քոշտոյանը ծեծի էր դիմում, այդ գործում էլ նա հմուտ էր: Բացի ծեծի դասական գործիքից՝ քանոնից, օգտագործում էր ճիպոտներ, մետաղալարեր, թոկ ու պարան, ընդ որում երբեմն Պողոս Առաքյալի նման, որն իր հետևորդներին հարցնում էր՝ գավազանո՞վ գամ ձեզ մոտ, թե՞ խաղաղությամբ, նա էլ պատժի միջոցների ընտրությունը զոհին էր թողնում՝ ուզում ես ծամիր այս մետաղալարը, ուզում ես ճիպոտի տասը հարված ստացիր:

Այդ ամենից հետո չէր քաշվում և պահանջում էր, որ աշակերտները մածուն կամ պանիր բերեին տներից և անհոգությամբ վայելում էր դրանք:

Այդ անհոգությունն ի վերջո չարիք բերեց նրան:

Ծնողների բողոքները շրջկենտրոն հասան, նրան տեղափոխեցին, տարան մեր դպրոցից:

Այդպես էլ էր պատահում: Սուրբ գիրքն իզուր չի ասում, թե հերձվածողներ էլ պետք է լինեն, որ ընտիրները երևան:

Նրա գնալու օրը, այնուամենայնիվ, մի տեսակ տխուր էր, տխուր էին անգամ նրա եթերային աղջիկները, թեև այդպես ավելի գեղեցիկ էին:

Բոլորը դպրոցի դռանը լուռ կանգնած նայում էին: Մեկ էլ տղաներից մեկը, որին հատկապես շատ էր ծեծել ու պանիր ուզել, խոսեց ինքն իրեն, ավելի ճիշտ՝ ինչ որ մտածում էր, ասաց բարձրաձայն.

– Կերածդ պանիրը քթեդ գար, հարգելի Քոշտոյան, գոնե լավ էր, որ մամս կաթի երեսը քաշում էր:

Ծիծաղեցին, և տխրությունն անցավ:

● Իսկ Հախվերդյան Գաբրիելը մեկն էր այն մանկավարժներից, ովքեր իրենց աշխատանքով մեծ ծառայություն մատուցեցին մեր գյուղին ու դպրոցին:

Նա Գանձայից էր: Առավոտ կանուխ ոտքով գալիս էր իրենց գյուղից, հասնում էր առաջին դասին ու երբեք չէր ուշանում: Խոշոր, ծանր սապոգները հագին, լայն-լայն գցում էր քայլերը, գանձացի մյուց երկու ուսուցիչները՝ Դուրգարյան Հրաչն ու Կյուրեղյան Արփիարը հազիվ էին հասնում ետևից:

Նա մեր դպրոցում տարածեց շախմատն ու ֆուտբոլը, խաղեր ու մրցումներ էր կազմակերպում, մեծ ջանքեր գործադրեց, որ մեր յոթնամյա դպրոցը միջնակարգ դարձնեն:

Մաթեմատիկայի հմուտ մասնագետ էր: Դասերը վարում էր մի զարմանալի թեթևությամբ՝ մաթեմատիկան դարձնելով հրապուրիչ ու հետաքրքիր: Ամեն անգամ նոր դասը բացատրելուց հետո իր գրածների տակ գրատախտակին մի հոծ գիծ էր քաշում ու միշտ ասում էր.

– Այսպիսով, ապացուցեցինք այն, ինչ ցանկանում էինք ապացուցել;

Ասում էր, կավիճը նետում էր սեղանին ու սկսում էր տենդորեն խառնել գրպանները՝ ծխախոտ որոնելով: Ապա, հիշելով, որ դասի է, շուտ-շուտ ժամացույցին էր նայում, թե ե՞րբ պիտի դասը վերջանա, որ ծխի:

Մի անգամ էլ այդպես խառնեց գրպաններն ու երևի մտքերով տարված, վառեց ծխախոտը, սկսեց ագահաբար ծխել: Հայրապետյան Փայլակը ձեռք բարձրացրեց.

– Հարգելի Հախվերդյան, գնամ երդիկը բանա՞մ, թող ծուխը քաշվի:

Հախվերդյանն սթափվեց և անմիջապես հանգցրեց ծխախոտը:

Շատ ծխելուց նրա մատները դեղնել էին: Ուզում էր հրաժարվել ծխելուց, չէր կարողանում:

– Չգիտեմ ձեռքերս ի՞նչ անեմ, ինչո՞վ զբաղեցնեմ,– ասում էր նա:

Տարօրինակ բան՝ տարիներ անց, երբ ես թողեցի ծխելը, ինձ էլ նույն բանն էր անհանգստացնում:

● Շատ ուսուցիչներ եկան ու գնացին, միայն մի հոգի այդպես էլ հանելուկ մնաց բոլորիս համար:

Մեզ հայտնի էր միայն, որ նա ծնվել է Ղարսում, ավարտել Լենինգրադի համալսարանը և կոչում են նրան Ակոպով Աշոտ Տարասովիչ: Իր մասին երբեք չէր պատմում: Երբ նոր էր եկել, հենց առաջին օրն ասաց միայն, թե քառասուն վերնաշապիկ և տասներկու կոստյում ունի: Մենք դրանք այդպես էլ չտեսանք, միշտ միևնույն մաշված շորերն էր հագնում:

Երկար, սև վերարկուն հագին, ծխամորճը միշտ բերանին, կեռ քթով, լուռ ու խորհրդավոր՝ արկածային վեպերի ծովահեններին էր հիշեցնում, մեկ էլ թվում էր, թե ինչ-որ բան կա նրա մեջ չեխովյան «փոքր մարդկանցից»:

Խմել էր սիրում Աշոտ Տարասովիչը: Մի անգամ մեր հեռակայող երիտասարդներից մեկը խնդրել էր նրան ռուսերեն ինչ-որ աշխատանք գրել: Գրել էր ու բոլոր նախադասությունները կազմել «գինի» բառով, հոլովել ու խոնարհել էր «գինին» ու «խմելը», բայց երիտասարդը չէր կռահել նրա ուզածը: Աշոտ Տարասովիչը բարկացել էր.

– Ծո, բայղուշ, հեչ տերը չես էղնի՞:

Խմում, հարբում էր, բայց դարձյալ իր մասին բան չէր պատմում, միայն կրկնում էր.

– Իմ սխալը ձեզ համար գիտություն է, – և անվերջ քաղաքային հին ռոմանսներ էր երգում ծովահենի խռպոտ ձայնով: