Ворон / Қарғын - Дулат Исабеков

Тұрғат ванна бөлмесіне шыға жөнелді. Өзінің қызына жұрт назарының қадала қалғанынан біршама ыңғайсыздыққа түскен Қаратайдың қазіргі күйін мына өрескел қимылдан туған ду күлкі құтқарып алды. Әйтсе де, Тұрғаттың әлгі қимылында тек ізеттілік кана емес, ар жағында басқа да бір жасырын сыр жатқанын жүрегі сезе қойды. Сезе қойды да Алматы сияқты үлкен қалада сұлу қыздың алдынан талай-талай қиындықтар туарын, оның бәрін жалғыз ақылмен жеңіп шығу оңайға түспесін тағы аңғарып, көңіліне күні бұрын уайым ұялады.

* * *

Екі күннен соң Қаратай елге қайтты. Бұлар оны аэропортқа шығарып салды. Самолет ұшуға бір сағаттай уақыт қалғанда бір топ жігіттерді билет тіркеуге, Мәлике мен Бағиланы газет-журнал алуға жіберіп, Қаратай Сәргелді оңаша алып шықты.

- Мәлике екеуіңіз Бағилаға бас-көз болыңыз,- деді әкелік көңілмен.- Менің неге мегзеп келе жатқанымды түсініп келе жатқан шығарсыз?

- Әлбетте, әлбетте,- деді Сәргел бірден ойлы қалыпқа көшіп.

- Бағила балаларыңның ішіндегі ақылдысы. Бірақ, ақылының қарағанда өз дегені молдау. Сіз сияқты тәжірибелі педагогтардың қақпайы артық та болмас еді. Өз қызыңыздай көріп тәрбиелеңіз.

- Айтарың бар ма? Алыс адамдар емеспіз ғой, неге өз қызымдай көрмейін.

- Рақмет, Сәке, басқа айтарым жоқ. Өз жағдайыңыз қалай?

- Жаман емес, жүріп жатырмыз.- Ол тамағын қырнап, иығын көтеріп қойды. Оның бұл қимылынан Қаратай немере ағасы әлденені айтудың ретін таппай келе жатқанын байқады.

- Айта беріңіз, менен несіне қысыласыз,- деді ол өзімсінген қоңыр үнмен.

- Биылғы қыста... докторлығымды қорғауым керек еді...

- Жазып біттіңіз бе?

- Біттім. Машинкаға бастырып та қойдым.

- 0, құттықтаймын!

- Әлі ертерек. Ертерек болатын тағы бір себебі,- деді Сәргел Қаратайдың назарын келесі айтылар ойларға, аудармақ боп дауысын көтере,- менің осындағы кейбір әріптестерім көп кесірін тигізетін түрі бар.

- Неге?

- Сол, менің доктор болуымды қаламайды. Басты о себеп - осы. Бірақ бұл ойларын жүзеге асырудың жолдарын мен сияқты емес, жақсы меңгеріп алған. Жауапты кісілерге телефон соғады, сыртыңнан біреулерге жамандайды, "ғалым емес" деген сияқты пасық пікірлер таратып, газет-журналдарға мақала жаза қалса фамилияңды даттаған тізімге, қоса салады. Қайсыбірін айтасың, кісінің кісіге жасайтын қиянаттарының түрі мен формасы таусыла ма? Үстімнен арыз жазғандары да бар. Ауызға алуға ұялатын фактілер. Бұрынғы әйелін өзі өлтірді деп те көрсетіпті. Ол өлгенде менің хал үстінде жүргенім өзіңе аян ғой. Жас әйелге үйленді деп те жамандайды. Менің ішкі шаруамда нелері бар? Ал жетпістегі кемпірге үйленсем қайтер еді, кемпірге үйленді деп арыз жазбақ па? Және бұл фактілердің ғылымға, менің докторлық диссертацияма қандай қатысы бар?

Сәргел әр сөзін нықтап, Қаратайдың ойында күдікке саңлау қалдырмай асықпай айтып шықты.

- Ғылым адамдарының арасында бақталастық болып тұратынын естігем,- деді Қаратай өзу тартып. Екеуі аэровокзалдың маңдай алдындағы алаңның аяғына жетіп, кері қайтты.

- Болып тұратын!- деді Сәргел мырс етіп.- Нағыз бақталастық біздің ауылда, бауырым. Сырттай күлімсіреп,іштей атарға оғы болмай жүреді.

- Өзіңіз не әрекет жасап жатырсыз?

- Менде не әрекет болады?... Құдай жалғыз, мен жалғыз...

Қаратай үнсіз қалды. Немере ағасының бүкіл өмір жолын, мінез-құлқын жақсы біледі. "Құдай жалғыз, мен жалғыз,"- деп алақан жайған шарасыздығына сенейін десе, оның да тектен-тек қарап жүрмейтінін, осыдан үш-төрт жыл бұрын біреулердің үстінен арыз жазып, онысының фактілері расталмай, орнынан айрылып қала жаздаған.