Кровь и пот. Книга I. Сумерки / Қан мен тер. I кітап. Ымырт - Абдижамил Нурпеисов / Әбдіжәміл Нұрпейісов

─ Әй!.. Әй, Алдаберген,- деп шаңқ етті,- әнебір жолы көргенімде аузыңды қазықпен арлы - берлі сұңқылап, іш дәреттің де кәдесін қиындатып жіберіп едің. Бұл жолы өйтпедің ғой. Әлде екі қара ат есіңді алды ма? А? А?

Алдаберген софы түк басқан бетін салмақпен бұрды:

─ Е, сорлым - ай! Сенің тілің зәр ғой. Бірақ, есіңде болсын, менің қоңым қалың. Шыбын шаққан құрлы көрем бе екен?!

─ Ә!.. Ә, дегендей! Доңызға таяқ қана өтеді деген ғой...- Софы түтігіп кетті. Жанжалдан қорыққан Әліби «сендерге не болды, қойсаңдаршы»,- деп басалқы айтып көріп еді, софы өрекпи түсті:

─ Ей, ақшұнақ шал, абайла! Ақ патшаның кісені жетеді. Күйеу балаңның қол - аяғына салған кісен, шындасам, саған да табылады.

─ Ә! Ә, зымиян! Түсіндім. Бір ерге бата тиіп, бір ерге қате тиіп жүргені рас. Ал!.. Ал, бірақ дүние кезек. Абыралы әулеті, соңыра келдек басы өзіңе тигенде... сенің әуселеңді сонда көрерміз.

Алдаберген асқа қарамады. Бесін намазын оқыды да, асығыс киініп, жүріп кетті. Сүйеу үнсіз. Әліби тіл қатып көріп еді, оған да қыбыр етпеді. Ақ кірпігін анда - санда бір қағып, тіп - тік боп тура алдына тесіле қарап отырды да, кенет әлденеге осқырына мырс етті:

─ Тұтақ!.. Тұтақ, шіркін! Пұшпақ бөркін бір шекесіне осқырта киіп, өзі де маған одырая қарайды. О, жаман!

Әліби бұл жанжалдың арты тегін кетпесін, түбі бір пәлеге ұрындырарын білді де, дастархан жиналғасын да қыбыр етпей,ауыр ойға шөгіп отырып қалды.

* * *

Үй ішіне қара көлеңке үйірілген кешкі зауал шақ; бірақ әлі бір үй шам жаққан жоқ; қаладан қашық тұратын ауылға бәрі қат, бәрі зәру, кіріптарлың басына күнде түсе берген қазақ әйелдері керосинге дейін үнемдеп, қас қарайғанша шам жақпай, көбіне қазан астында жанған оттың сәулесін жарық қып жүдеу өмірді онан сайын жұтата түседі. Кей үйдің шамы төсек саларда ғана сығыраятын.

Осы бүгін Әліби үйінің шамы жанбады. Бағана ас ішер кезде Бөбек үйден үн-түнсіз шығып кеткен-ді.

─ Кемпір, тентегің неге көңілсіз жүр?- деді Әліби.

─ Қайдан білейін?..

─ Сен бірдеңе деген жоқсың ба?

─ Мен не деуші едім?.. Құдайға жазықты болсақ та, оған жазығым жоқ.

─ Енді неге көңілсіз? Жүзі сынық қой.

─ Мен қайтейін? Қолдағы жалғыз бала болғасын қасы - қабағына қарайсың. Қайдам, сорлы ата-ананың көңілі балада болғанда, баланың көңілі басқа жақ...

─ Қой әрі! Не деп бықсытып барасың?

─ Құдай - ай, «Жаны күйген Тәңірісін қарғайды» деп, сен де маған дап - дайын тұрасың. Бір ілгіш тауып, найзаңды бүйірімнен сұққылайсың да жатасың,- деді де, кемпір табақта жеусіз қалған етті көтеріп ала жөнелді.

Бұрын мыңқ етпейтін. Енді бір ауыз сөзді көтере алмай, аяқ астынан тулағанына Әліби аң - таң. Кемпіріне барлай қараған күйі от сәулесінің жарығында ойланып қалды. Кемпір бұрын істемеген жат мінез көрсетіп, өрешедегі ыдыс - аяқтардың ойранын шығарып даңғырата бастады.

─ Балаңды жақсы көретінің шын болса,- деді сол жақтан даусын көтере сөйлеп,- көзіңнің тірісінде құтты жеріне қондыр.

─ Әй, қойсаң...

─ Мен не деп қоям?.. Көз бар ма өзіңде, әне, көрмейсің бе, қызың бой жетіп...

Ішке Бөбек кірді де, кемпір аузындағы сөзін аяқтамай, үні өше қалды. Бөбек кірген бетте назарын көтеріп әке - шеше ажарына қарады. Өмір бақи бір- біріне жел боп тимеген момын жандар бүгін қалай да өзара тіл табыспай, түс шайысып қалған сыңай байқалды. Бөбек оны сұрамады. Бірақ қыздың іші бірдеңені сезді. Оны жаңа ішке кіргенде бұған бұрылып қараған әке жанарындағы үнсіз сұрақтан аңғарды да, көзін көтермей бөлмеге өтіп кеткен-ді.