Кровь и пот. Книга I. Сумерки / Қан мен тер. I кітап. Ымырт - Абдижамил Нурпеисов / Әбдіжәміл Нұрпейісов

Еламан ұсталғалы үйден шықпады. Ана жолғыдан кейін Судыр Ахмет те аяғын баспай қойды. Райдың әжесінен басқа бір үйге бас сұқпай күндіз-түні қаңыраған үйде қос тізесін құшақтап, көңілі құлазып отырады да қояды. Дәл осылай жалғыздың қинап, жер бетіне сыймай қойғанда, тым құрыса, жас баланың жылағанын аңсаушы еді.

Қайнысын шығарып салған күні бұған, әсіресе, қиын болды. Өз үйіне өзі беттемеді. Ішке кірерін де, кірмесін де білмей, есік алдында іркіліп біраз тұрды. Бір кезде өзін еңселегендей боп зорға дегенде табалдырықтан аттай берді де, қалшиып тұра қалды. Мына адыра қалғыр үйге кіргесін де аяғын ілгері баспай, есік алдында аңтарылып қалды да, сосын бұрын - соң от басында істемеген әдетін істеп, жолда тұрған ыдыс-аяқтарды теуіп, үйдің ішін әңкі-тәңкі қылды. Күйік көтерген әйел бұған да місе тұтпай, тұла бойын долылық буып қалшылдап көгеріп алды. «О, Құдай, көрсетпеген нең қалды? Бәсе... енді не қалды? Әлде...» Жанары жалындаған көз балық соятын пышаққа түсті. Бұрын басына келмеген сұмдық ойға ниеті ауып, түсі бұзылып тұр еді, дәл қасынан «пыс» еткен дыбыс шықты. Құдды ұядағы балапан үніндей, құлағы шалған еміс-еміс дыбыстан селк етті. Күнде осы мезгілде емізетін баласы екен. Иманы ұшқаны сонша, жүгіріп барып пеш түбінде жатқан баланы құндағымен көтеріп алды. Иманын ұшырған жаңағы сұмдық буынын әкетті ме, аяқ астынан әлі құрып баратты. Баланы қолынан түсіріп алатындай қорқып, жалма-жан бауырына тартып, қысып ала қойды да, аяғы басып тұрған жерге отыра кетті. Әлгі бірде өзі тыңқитып ораған құндақ арасынан шала туған нәрестенің бір шөкім беті әзер көрінді. Күнде-күнде осы мезгілде тарының түйіріндей жанары жылтырап, оқта - текте бір пыс етіп ернін қайзап жататын бала бүгін оянбады. Аузына апарған емшекке де селт етпей, ернін жымқырып алды. Сосын Ақбала үш жағы тершіген төмпіш танауын шымшып еді, бала «пыс» етті де, бетін өрмен бұрып әкетті.

─ Әй! Әй, азаматым!- деді де, Ақбала тоқтап қалды. Енді бірдеңе десе, көзіне құйылғалы тұрған жасты күшпен тежеп, біраз отырып барып.- Әй, қасымдағы қарам. Құлыным. Құлыным - ау, деді демі дірілдеп,- қашанғы ұйқтай бересің? Ояншы! Көзіңді ашшы, құлыным!

Бала бұған да селт етпеді.

─ Құдай - ау, не жаздым? Не пиғылымнан таптым?- От жанбаған үй ызғып тұр. Ана көкірегін жарып шыққан жаңағы ыстық сезім тұтана түсті де, оты өшкен ошақтай сәтте суып, жалғыздың зарын тартқан әдеттегі шерлі, налалы халін қайта тапты. Құндақтағы бала қолынан түсіп, тізесінде жатыр. Күн батты ма, жоқ па, белгісіз. Ымырт үйірілген, құлазыған жайдақ бөлменің бұрыш - бұрышы түксиіп, қаракөлеңке жан - жақтан тұтасып келеді. Күндегі тірлік осы. Бұндайда қолы ештеңеге бармайды. Кейде қазан көтермей, қызыл іңірден баласын қасына алып мұздай төсекке қисайып жата кетеді.

Еламан айдалып кеткелі көз жасы құрғамады. Әсіресе, алғашқы күндері қиын соқты. Құлазыған үйде жалғыз жатқанда елегізіп, таң атқанша көз ілмей шыққан күндер болды. Сосын әке - шешені сағалап біржолата көшіп алғысы кеп анасы арқылы сөз салып еді; бірақ айтқанынан қайтпайтын әке «көзім. тіріде Еламанның шаңырағын құлатпаймын », -деп бет бақтырмады.

Астықшылар кеткен күні теңіз беттен дауыл тұрды.. Соқыр шам жалп етті де, сөніп қалды. Жапқышсыз қысқа мойыны пештің көмейі гүрілдеп, топсасы босаған жаман есік сықырлап,і жел ызғыған тас қараңғы үйдің іші әлдебір қараң-құраң көлеңкеге толып кетті. Құндақты бауырына қысып алған Ақбала тас қараңғы үйдің бұрышына тығылып, дыбыс шығаруға қорқып, дір-дір етіп отырғанда есік сықыр етті. Әлдекім ар жағынан сып беріп ішке кірді. Ақбала шыңғырып жіберді.

─ Қорықпа. Бұл мен... Мен ғой.

Сүйдеді де, әлгі кісі аяғын ілгері басып, сырттан әзірлеп келген оттықты шағып жарығын алдына туралады.

─ О, Тәң - ір... Тәңірім!..