Кровь и пот. Книга I. Сумерки / Қан мен тер. I кітап. Ымырт - Абдижамил Нурпеисов / Әбдіжәміл Нұрпейісов

Торшолақ баланың осы жолғы жұмысы қауырт-тұғын. Орда қонған болысы мен Қабырға болысына түскен алым-салық ел ішінен дер кезде жинала қоймағасын қасына екі солдат алып елге шапқан беті еді; әзір бітіргені шамалы. Үш күн ұдайы осы ауылға табан тіреп жатып алды. Аңдитыны - Алдаберген софы. Осы бүгін бір ығытын тауып, софының ақ тоқалымен ауыл сыртындағы күркіреуде кездеспек боп уәделесіп еді, Торшолақ бала кеу-кеу әңгімеден шаққа босап сыртқа шықты. Күн кештетіп қапты. Соңыра өрістен мал келгесін жас келіншектің босана алмасын біліп, тезірек басып күркіреуге түсті. Бауырында көлеңкесі мол құба талдың қалыңдау жеріне кіріп тығылып отыр. Ауық - ауық бойын созып, ауыл жаққа шыдамсыздана қарап отырған-ды. Кенет талдың арырақ тұсы сылдыр етті. Торшолақ бала бұға қойды. Қазақ аулының із баққыш жастарынан қорқып, сыбдыр шыққан жаққа үрейлі көзі үкідей бақырайып, тал түбінен сығалап қарады. Мес түйініндей мұрынның ұшы шып-шып тершіп, көзілдіріктің әйнегі қапелімде буланып кетіп тұрған. Кенет бұл көз тіккен жақтан бір шоқ талдың арасы ыдырап ақырын ашылды. Торшолақ бала күліп жіберді. Алдабергеннің тоқалы - ел арасына «Ақтуша» атанған меңсіз аппақ ақ келіншек, тал арасынан бір бүйірлеп ақырын - ақырындап шығып келе жатты. Көзінің қиығымен қылмыңдап қараған кескінінде күшпен іріккен сайқал күлкі бар. Көйлек сыртынан киген жеңсіз құйып қойғандай. Әлі бала көтермеген балғын дененің бар бітім-болмысын қынап, айрықша, аш белін үзілдіріп тастапты.

Торшолақ баланың аузына сөз түспей, жүрегі лүпілдеп барады. Алғашқыда келіншек тіпті ұялшақ тәрізденген. Тал арасында кездесуге келіскенмен, енді кездесіп алғасын жігіт жүзіне тура қарауға ұялатындай. Басына желең салған шашақты жібек шәлінің бір шалғайымен көзінен төменгі жағын тұмшалап, бетін жасырып қырындай берді. Торшолақ бала құшақтайын деп бауырына тартып еді, келіншек бетін ары бұрып, сырт айналды.

− Мырза жігіт... біздің шал қызғаншақ.

− Қайтер дейсің... қызғанған қызыл итке жем болады деуші еді ғой.

Жігіт сөзіне ырза болған келіншек сықылықтап күліп, бетін ашып жіберді. Бұлтиған бет аршыған жауқазындай тіпті аппақ екен. Оның үстіне мына ақ тоқалдың бойы бұның өзінен әлдеқайда биік екенін көріп, бір жағынан Торшолақ бала қорынып тұр. Өзінен әйелдің бойы ұзын екенін бұрын да білсе де, бірақ көңілі өсіңкі жігіт: «Қайтер дейсің, төсек теңестіреді ғой», - деп өзін-өзі алдарқатып жүрген-ді.

− Мырза жігіт, мен енді кетейін.

− Қой... Қой... неге асықтың? Кел... кел отырайық. - Келіншек салған жерден жігіт ырқына көне қоймай, қылымсып тартыншақтап тұрғанда, аттың пысқырған дыбысы естілді. Екеуі бірдей жалт қарады. Торшолақ бала тал арасынан созыла түсті де, дереу бұға қойды.

− Құрыдың...

− Біздің шал ма?

− Жоқ.

− Енді кім?

− Кә - кә - лен...

− Қой, ол ұры Қарақалпақ асып кеткен жоқ па?

− Анық... анық сол. Екі тізесі аттың екі құлағын қағады. Енді... енді қайттім?

Ақ тоқал аяқ астынан көңілденіп:

− Кәлен дейсің бе? Екі тізесі аттың екі құлағын қағады дейсің бе? - деді, бүл кезде бойы үйреніп қалған жігітті сықақтап күліп.

Торшолақ бала келіншектің әзілін аңғармай, әлі сол қауқарынан арылып, қалш-қалш етіп тұр.

− Мені... мені өлтіреді. Енді не істедім? Қайда тығылам? - деп сасқалақтай бергесін, ақ тоқал:

− Өзіңнің шыққан жерің ғой. Кел, мында тығыла ғой, - деп күліп, көйлегінің етегін алдыңғы жағынан көтеріп жіберді.