Правда и легенда / Ақиқат пен аңыз - Азильхан Нуршаиков / Әзілхан Нұршайықов

Біздің орыс халқын осылай ақ пейілмен, адал көңілмен шексіз сүйетінімізге дүние жүзінін басқа халықтарының қызығуына да, қызғануына да болады.

Ал кімде-кім қызығатын болса, онда ол бұл халықтың адал досы болсын да, біздің мызғымас достық берік саптан орын алсын. Ұлы орыс халқының үлкен жүрегінен дүние жүзіндегі барлық халықтарға мекен табылады.

Бұл ой, бұл сөздер — менің жан жырым, менің халқымның жүрек жыры. Бұл жырды мен бар дауыспен барлық жерде айта аламын, қонақтардың достардың, менің халқымның жауларының алдында да шырқаймын!..

Міне, мен Азия мен Африка елдері жазушыларының алдында осылай дедім. Өлсем — өсиетім осы. Өле-өлгенше аузымнан тастамай алыс, жақын ағайынға айта жүрер сырым мен шыным осы, қарағым. Мұның жастарға да қатысы бар.

Автор. Сіз бен біз ұзақ әңгімелестік, Бауке. Көп рақмет.

Бауыржан. Кәдеңе жараса сол айтылғанның бәрі сенікі.

Автор. Жарата алсаң деңіз.

Бауыржан. Оны өзің білесің. Менің шаруам жоқ.

Автор. Біз бұл әңгімемізді Жеңістің отыз жылдығы қарсаңында аяқтағалы отырмыз-ау, Бауке.

Бауыржан. Оның рас. Жеңіске жеткен қуанышқа кенелді, жетпеген арманда кетті. Отан соғысында өлгендерді ұмытпайық. Өзіміз өлгенше олардың аттарын аузымыздан түсірмей, жазғанымызда қағаздан қалдырмай халыққа айта берейік. Оларға біздің дұғамыз осы болсын! Өлгенді ардақтай білген ғана тіріні құрметтей алады. Өлгенге бақыт керек емес. Өлінің бақыты тірінің тірілігінде. Ал тірілер бір-бірімізді шын жүректен құттықтайық, сыйлайық, қадірлейік.

Осылай деп әңгімесін аяқтап, Баукең үн-түнсіз отырып қалды. Баукең туралы жазылған жаңа өлеңдердің бірі есіме түсті.

Біреуді асау дейді, тентек дейді,

Біреуді қыз мінезді еркек дейді.

Әркімді өз орнына әділ қойып,

Бәрібір уақыт әжем жетектейді.

Жаманды біржолата құлыптайды,

Жақсыны ел әлпештеп ұмытпайды,

Кеудесін кейбіреулер көтергенмен

Ақымақты ардагерге жуытпайды.

Туған ел: бүгінгі салт-сәні жақсы,

Қуанам — айналамның бәрі жақсы!

Көрсетер шаңырақты шартарапқа

Батыр ұл — Бауыржандар бары жақсы.

Терең ой, меруерт сөз табындырар,

Солардай болғай-ақ бір ағындылар.

Жүргенде ортамызда ардақтайық,

Бір күні бәрімізді сағындырар.

Қазақ ақындарының кейінгі буынының бір өкілі Кәкімбек Салықов жақында шыққан жинағына кірген бір өлеңінде осылай деген екен.

Осы ғасырдың басынан бергі ақындарымыздың жеті толқыны сені тегіс жыр етті. Сонау Сәбит Мұқанов, Мұхтар Әуезов, Қаныш Сәтбаевтан бастап, бүгінгі ұрпаққа дейінгі қазақтың жүзге тарта ақын, жазушы, журналист, ғалымдары саған өлең очерк, мақала, зерттеулер арнап, сүйіспеншілік лебіз білдіріпті, Бауке. Халық өлмейді. Отан тағдырының әрқилы тарихи кезеңінде ел үшін жан аямай қызмет еткен ардагер ұлдар мен асыл қыздар халықпен бірге мәңгі өмір сүреді. Халықпен қоса жасайтын адал перзенттердің бірі сенсің, Бауыржан!

Ерен ерлігімен есіміңді елге жайып, айдай әлемге паш еткен Бауыржандай батыр ұлың бар сен қандай бақытты едің туған халқым. Көзіңнің тірісінде атыңды аңызға айналдыра ардақтап, аузынан түсірмей жыр етіп келе жатқан абзал халқың бар сен де бақытты екенсің, есіл ер. Сенімен замандас, сыйлас, сырлас болған біз де бақытты екенбіз, асыл аға.

Сенен айналайын! Сенің халқыңнан айналайын!

дедім мен оған іштей.

1970 ж. сентябрь. 1974 ж. декабрь. 1977 ж. сентябрь. Алматы.

Эпилог

(Оқырманға хат)

І

Құрметті оқушым!