– Менiң қамшым мынау болат! – дедi.

Жұмағұл күдiк етiп:

– Ойбай, Тәкежан, Ғабитхан бермейдi. Қызарғанға қыздай құмар, әсте берсiн бе! – дедi. Тәкежан оған қараған жоқ.

– Үндеме, сұрап алам деп отыр деймiсiң! Ұрлап алам! – дедi. Үшеуi бiрдей ұғысты да, күлiсiп қалды.

Сол арада Жұмағұл Тәкежанның бұйрығы бойынша Ғабитхан қамшысының бүлдiргесiн өзгертiп, жылтыр қайыс бүлдiрге тақты да, қамшыны басқа үйге апарып тығып қойды. Ұзақ жолға жүретiн күндерде Тәкежан бiр-ақ ұстап шықпақ.

Ғабитхан содан берi екi күндей қамшысын жоқтап, бар қонақтың мазасын алып, әбден сарп ұрса да, дерек таппай, сiлесi құрып, қойған-ды. Бұл мазасызданып, қамшысын iздеп тыпырлап, қапаланып жүргенде Тәкежан мiзбақпай, үн қатпай отыра беретiн. Сол қамшыны Тәкежанның ең алғаш ұстап шыққаны бүгiн.

Жол бойында көпке шейiн Тәкежан Ғабитханмен бiрге келе жатқанмен, әдейi молданын оң жағынан жүрiп отырып, қамшысын байқатпай келген. Бiр уақытта Тәкежанның қамшысын көзi шалып қап, Ғабитхан атының басын оқыс iркiп, тоқырай берiп:

– Өй, Тәкежан, минiм қамшымны син алғансын ба? Бұл не хыянат!? – деп, сұмдық көргендей қарады.

Тәкежан түк шiмiрiккен жоқ:

– Қойыңыз, молда. Қамшы өзiмдiкi, байқап айтыңыз! – деп, әдейi сыпайы сөйлеп, таң қалған кiсiдей қарап тұр. Қамшыны ендi көрнекке шығарып, атының жалында көлденең ұстап тұр. Ғабитхан бiресе Тәкежанға аңыра қарап, бiресе қамшыға қарайды. Өрiмi, сабы, сарбасы. Сапқа ораған жезi – бәрi де өз қамшысы. Күмән жоқ. Ендi Тәкежанға ызаланып, ұрсып жiбермек болды. Бұның жасы үлкен. Және қылжақбас Тәкежанға бұл кейде қатты сөйлейтiн.

– Үй, ахмақ! Қара, минiм қамшымны ұрлап тұрғанын! – деп қамшыға қол соза бердi. Тәкежан қарсыласқан жоқ. Қамшыны молдаға өзi де созып қолына берiп жатып:

– Молда, ашуланбай тұрып, әуелi аңғарып алыңыз. Қамшы мiнi, анықтап қарап шығыңыз. Бар белгiсi өз қамшыңыздай болса, "көзiм жеттi, иманым кәмiл" деңiз де, алыңыз. Ал өзiңiздiкi болмаса, онда кiсiнi мына қауым алдында янаттамаңыз! – дедi.

Ғабитхан қамшыға жабысып, бар жерiн иiскелегендей ұстап қарап кеп, ақырында бүлдiргеге қарады. Қарады да, қабағын түйiп жiбердi. Бiр жақындап үңiлiп, бiр алыстап қарап ақырында таңдайын қағып, басын шайқады. Жұмағұл, Дарқан, Тәкежан – үшеуi де көз алмай молданың бар қимылын бағып тұр. Ғабитхан қамшыдан түңiлген екен:

– Айхай, болмас, болмас... Hәммәсi менiң қамшым. Бәлки, шу, хайуан бүлдiргесi минiкi түгiл. Ұхшауын ұхшайды, бiрақ қамшы минiкi емес. Мә, Тәкежан, хафа болма! – деп қайырып бердi.

Тәкежан бастапқы мiзбақпаған салмақты пiшiнмен қамшыны алып жатып:

– Е, молдеке, бәсе! – дедi де, Жұмағұлға қарап көз қысып, бiр жақ танауын тыржитып қойды.

Ғабитханды кейде iлгерi жiберiп, Дарқан, Жұмағұл үшеуi күлiп-күлiп алады. Бұлар осымен Құнанбайға қош айтысатын бiр бекет жерге қалай жеткендерiн байқамай да қалып едi.

Алдағы күймелер тоқтаған екен. Арбалардан жүргiншiлер, үлкендер тегiс түсiптi. Iлгерiлеп барып жетiп қалған салт аттылар да түсiп жатыр.

Тiнiбек күймесiнiң артында емiзiктеген қара саба келе жатыр едi. Барлық ұзатушылар жиылып болған соң, сол қымыз әкелiндi. Жұрт жағалай Құнанбай мен Ызғұттыны ортаға алып отырып, соңғы рет дәм татысты.

Құнанбай ендi бөгелмей, жүрiп кетуге асыққан. Ызғұтты соны сездiрiп, қымызды шапшаң iшуге жұртты асықтырып отырды. Ақыры Құнанбай орнынан тұрды. Барлық жиын да дүрк тұрған едi. Бұл жерде Құнанбай көп сөйлеп созған жоқ.

– Ал, жарандар, шығарып салу үшiн осы келiстерiң де жетерлiк. Елiме, жерiме сәлем жеткiзiңдер. Қош, ағайын! Дәм, ырзық бұйырса, амандық шаттықпен қайта көрiсуге жазсын! – дедi.

Тiнiбек бастап барлық үлкендер:

– Еншалла, еншалла, әмин, әмин! – дестi.