Путь Абая. Книга II / Абай жолы. II кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

– Қалай? Ибрагим Кунанбаевич "Татьянаны" қазақ тiлiнде сөйлеткен бе? Қандай боп шыққан? Маған қазақша болса да айтып шығыңыз. Асықпаңыз! – дедi.

Мағаштың жүруге ыңғайланып қолына ұстап отырған тымағы мен қамшысын Михайлов қос қолымен алды да, үстел үстiне қойды.

– Кәнi, Мағаш, айтыңыз, маған айтып берiңiз! Абай аударған сөздердi менiң бiлгiм келедi! – дедi.

Мағаш Михайловқа тағы бiр жаңалық айтты.

– Сөз ғана емес, әнi де бар. Бiз "Татьяна-әнi" деп, қазiр осы барлық Семей шаhарына күнде-күнде айтып, жайып жүрмiз!

– Әнi! Музыкасы ма?

– Оны кiм шығарған? Оны да әкем шығарған.

– Айтыңыз ендеше, әнiмен айтыңыз.

Мағаш осыдан соң, "Татьяна-хатын" Михайловтың жүзiне тура қарап отырып, түгел айтып шықты.

Михайлов бұл кездерде қазақтың тiлiн көп түсiнетiн боп қалған-ды. Өзi жарытылысында ән-күйге де аса бейiм адам болатын. Балалық тәрбиесiнде музыка сабағын бiрнеше жыл оқығаны да бар-ды. Мағаш әнi соңғы кезiне жеткенде, ол ыңылдап отырып, бiрге қостап, қосыла айтып шықты. Абай әнiн о да жадында тез тұтып қалды. Айтумен қатар, әннiң уәзiнiмен өлең жолдың өлшеулерiн де санай отырып, жiгiт әнiн бiтiрген кезде, ол орнынан атып тұрды. Мағашты екi иығынан қысып, аз сiлкiте түсiп:" рахмет, көп рахмет!" дедi де сол арада тез сөйлеп кеттi.

– Ибрагим Кунанбаевичке сәлем айтыңыз, мен оны құттықтаймын! Бұнысы жақсы, аса жақсы. Пушкиндi оның халқы бiлмек керек. Бiлмек түгiл, сүймек керек! – деп, қызына сөйлеп алды. Соның артынан ән үстiнде өзi байқаған бiр жайын айтты.

– Бiрақ менiң ойымша, аударғанда Пушкиннiң кей жерiн дәл аудармаған екен. Әсiресе барлық жолдардың өлшеулерi Пушкинмен үнемi бiрдей шықпаған. Сiз айтқан әнге қарағанда, солай байқалды. Тек мен мұны кемшiлiк демеймiн. Қазақшаны шала аңғардым. Түгел ұққам жоқ. Сондықтан өлеңнiң бар жақсылығын бiлiп алмай, кемшiлiгiн айтып сынау, әдiлетсiздiк болар едi. Өзiңiзше, өз бiлуiңiзше, қазақша өлеңi жақсы ма, қалай? Пушкин осы Татьяна-хатына" қарағанда, сiзше, өнерлi ақын ба? – дедi. Соңғы сұрауына айрықша мағына берiп айтты. "Татьяна-хатын" қазақша оқығаннан берi Пушкин турасындағы Мағаштың ойы тiптi бөлек, аса қадiрлеген ой едi.

– О, Евгений Петрович, Пушкин әр өлеңiнде осы "Татьяна-хатындай" болса, бiз қазақ баласы ондайлық қуатты көрген емеспiз. Пушкиннiң бiз бiлген ортада теңдесi жоқ па деп ойлаймын. "Татьяна-хаты" бiзге әкем аударып берген көркiнде Пушкиндi соншалық қасиетпен, сәулетпен танытты! – дедi.

Михайлов бұл сөзден аударманың анық ақын аудармасы екенiн аңғарып, Абайға тағы да алғысқа толы, қалтқысыз достыққа толы сәлемдерiн жолдап жатты.

3

Бүгiн Ақшоқыдағы ауылда қалың думан бар, ауыл әбiгерде. Кешкi шайдан соң Абай отырған үлкен бөлмеге, қонақтардан басқа, барлық ауыл адамдары да бiрi артынан бiрi кеп, лық толған едi. Бөлмеге сыймағандарды Әйгерiм, Ербол, Баймағамбет және Абайдың жас iнiсi Кәкiтай төртеуi меймандос жүзбен түкпiр үйге орналастырды. Ауыз үйге жайғасқан жастар да бар. Абайдың тату, сыйлас көршiлерi – шал Байторы, қартаң, Бүркiтбай, Байқадам сияқтылар қастарына кемпiрлерiн ертiп кеп, Абайдың өз жанына отырысқан. Даусы жiңiшке болса да, аса қатты шығатын Кәкiтай Әйгерiмге көмектесiп үш үйдегi жиынның бәрiне өзi шай жасатып бергiзген. Қай үйге барса да, ашық жарқын жүзiмен жиынды ырзалап, үлкеннiң бәрiне әдептi iнi болады. Жеңге құрбыларға әзiлқой, ақкөйлек, ашық қайын боп, Абай мәжiлiсiн бұл ауылдың барлық жанына еркiн, қызық мәжiлiс еткiсi келедi.

Кәкiтай – Абайдың Ысқақ деген iнiсiнiң баласы. Жасы Мағауиямен құрдас. Ол екеуi достық пен туысқандығы, құрбылығы қосылып, жан жүзiнде ең бiр тәттi, ыстық жақындар болатын.