Осы боран бір күн емес, екі күн емес, анық сұрапылға айналып, алты күн соққан еді. Жетінші күні суық, аязды күн бұлтсыз жарқырап ашылғанда, желсіз тынық аяз боп ашылған-ды. Алғаш боран кешінде Алтыбай үміт етіп, көп шақырған жас жылқышылар Жымбаның жарына жетіп қырылған малдың қар астынан әр жерде қылтиып қана көрінген жал-құйрығын, шала желінген жемтіктерін көрді. Сол Жымбаның биік жарының баурайында әр жерге шашылып түскен Алтыбайдың ескі шидемінің жыртынды жабағы жүні байқалды. Тағы бір жерде көнетоз ескі етігінің ұлтаны, жұлынып жыртылған басы, қонышы табылды. Күләпәра бастырған қара сеңсең тымағының бір құлағы да жақын жерде қар астынан шеті шығып жатыр екен. Отыз бес жасқа шейін өткізген өмірінің дәл он екі жылын қысқы отарға шыққан жылқы соңына ерумен кешіп еді. Жылқыға иесінен бетер иелігі бар жайлы күнді, тыныш түнді көрмеген асыл азамат – Алтыбай жылқышы, биылғы ауыр жылдың ішінде ең бір ауыр қаза тапты. Көп жыл баққан малдың амандығын ойлап, бай малының шетінде құрбан болды.

Кейін жаз шығып, жер құрғаған кезде осы Жымбаның жылқы қырылған жарына келген жүргіншілер ойда жоқ өзгеше бір күй көрген-ді. Жымбаның терең жарына Бәйге жирен айғырдан соң қатар құлаған отыз шамалы жылқы омбыға сығылысып, қабырғаларымен тіресіп түскен екен. Осы бір топ жылқы сол суықта тік тұрған қалпында, қарға батып тұрып өліпті. Көктемде, қар кете бере сол жылқылар сірескен күйде қармен бірге шөге беріпті. Буындары қатып өлген топ жылқы, енді қар кеткен соң да тік тұрған қалыптарында сіресіп, сығылысып тұрып қапты. Жар жағалап кеп көрген кісілер шошына сұқтанып, кәдімгі тірі жылқының үйездеп тұрғанын еске алысқан. Бұл отыз жылқы тікиген бойда қатып өліп тұрған сұмдық бір сурет көрсетіп еді. Март ішінің ақ боран, ұзақ лайсаңы осындай да кер көрсетті.

Биылғы қатты қыстың ауыртпалығы үлкен дерт болып, Алтыбайдың ауылдағы немере інісі Байтұяқтың басына да төнген еді. Ақшоқыда "мал қорасы" дейтін қораның бір бұрышында үш-төрт үй баспана қып отыратын аласа, қараңғы жер үйлер болатын. Соның бірінде Алтыбайдың кәрі шешесі мен үш жетім баланың анасы Жәрия зарлап қалды. Қатар үйшікте, жертөсекте Алтыбайдың ержеткен жақыны, жиырма жастағы қойшы Байтұяқ көптен дерт шегіп жатыр. Бұны да осы сорға жеткізген қатал аяз бен бай малының қамы. Қыс басынан Ақшоқыдағы Ділдәнің қойын жайып жүріп, Байтұяқ ғинуар айында қатты бір боранға ұшыраған.

Бұрын "киімім жұқа, байпағым жыртық, етігімнің жұлығынан қар төгіліп жүр" деген жайын бір аязды күні қатты тоңып келіп, Ділдәға өз аузынан айтып көріп еді. Мағаштың науқасы есін алған Ділдә малшы жігіттің айтқанын дұрыстап тыңдамаған. "Шешеңе күздігүні қой терісін бергемін, тон илеп тігіп бермесе, өзіңнен көр. Мағашымның уайымы жанға батып жүргенде енді сенің уайымыңды арқалайын ба! Қайтып көзіме көрінбе!" деп зекіп, қайырып жіберген.

Бұл шақта Мағаш қалада. Ауылға енді келеді деп науқасынан шошыған жақындары қатты уайым етіп жүрген кез. Ділдә болса, Мағаш науқасы "Әбіштің науқасына ұқсап барады" деген жақындардың уайымын естіп, ертеңді-кеш қатты уайыммен зар айтып, жылай беретін. Тегінде, шаруаға өмір бойы мүлде бір қыры болмаған Ділдә биылғы жылы "жұт болады, қыс қатты боп кетті", "мал бағу жаумен алысудан жеңіл емес", "ер-азаматқа ауыр азапқа, қатты қыспаққа айналды" деген сөздің бәрін елең қылмайтын.

Өз жарасын "бар жан атаулының бәріне бір-ақ қана дерт боп тарасын" деп ойлайтын уайымда да өзімшіл көңіл бар. Әсіресе, малшы-жалшының қайғы-қасіретін, қам-қамырығын ойлап, қиналып көрген кісі Ділдә емес. Олар не ішіп, нені жейді, нені киіп, қайтіп қайрат көрсетеді, қандай көлік мініп жүр? Үй ішінің аш-арығы жоқ па, күйі қалай? – дегенді өзгелер айтып отырса да, шала тыңдайды.