— Мүсіреп аға, ол кісінің менің басыма келген бір бәле екенін біздің үйге бірінші келген күні-ақ сезіп едім. Кезін айырмай қарай беріп еді. Бір рет ұрттап алған шайы сақалынан шұбырып кеткенін де байқай алмай қалған. Сонда осы кісінің есі дұрыс па екен деп ойлап қалып едім. Сонымды сізден сұрасам, сіз не айтар едіңіз?

— Есі әбден дұрыс болмаса таңдау құрығы сендей қызға түсер ме еді?

— Немене, менен бұрын беті жылтыраған қыз көрмеп пе екен?

— Таңдарлық қыз әрі есті, әрі сұлу болу керек емес пе? Сұлулығы жеңсе, есінен айрылып қалатын естілігі жеңсе, сұлулығынан айрылып қалатын қыздар аз болмайды, Ұлпан. Естілігі толыққан сайын сұлулығы да толыға беретін қыз болады. Есеней құрығы қателеспепті.

Есенейден қанша безініп, атарға оғы болмай келе жатса да Мүсірептің өзін мақтағаны қыз көңілін жадыратып жіберді. Ұлпан үйіне әдеттегі ақ жарқын қалпында келді.

— Апа, Мүсіреп ағай ертең еліне қайтады екен. Өзіне арнап тай сойғыз. Бүгін осында болады, жібермеймін, — деді шешесіне.

— Е, сойса несі бар, сойғызайын, құлыным. Мүсірептен жақын ағаң болмас сенің,— деп шешесі де әлденені аңғарта сөйледі. Болғаққа бой ұсынып, болар жайға жалғау тастан айтты.

— Жоқ, жоқ, Несібелі, мал соя көрмеңіз. Бауырсағы итің мен шайың болса жетіп жатыр.

— Сойғыз, апа... Мүсіреп ағайдың иттеріне дейін тойғызып жібер. Ертең жүз шақырым жол жүреді екен. Жолда ел де жоқ көрінеді.

Содан кейін Ұлпан екі сары аланың қасқырды қалай алғанын ұзақ жыр қылып айтып берді.

— Әке-ау, Мүсіреп ағайдың иттері адамнан ақылды екен! Бірі қасқырды қуып кетсе, біреуі алдынан тосқауылдап, кездесетін жерлерін сөйлесіп қойғандай... Қасқыр орағыта қашып ағашқа енді кіре бергенде тосқауылдап жүргені алдынан шыға келіп бас салды!.. Мен жылап жібердім...

Шайдан кейін Ұлпан Мүсірептің алдына бір құшақ, қурай әкеліп салды. Мана дұрыс айтқан екен — кепкені де бар, балғыны да бар. Бәрі де таңдап жүріп тапқандай мүсіні түзу, ұшар басыма дейін бұтақсыз екен.

Мүсіреп екі қурайды таңдап алды да көшпелі елдердің ең бірінші күй аспабы — сыбызғы жасады. Біреуі төрт сүйем, біреуі — бес. Енді — до, ре, ми, фа, сол, ля, си — үш бұрыштаған жеті тесік жасап жатыр. Сыбызғының жуан жағын түпкі азуларына тірейді де дыбыс береді: до, ре, ми... домбыраның пернесін таққандай... Әр тесік өз орнында болмаса дыбысы жалған шықпақ. Қазақтың өз тілінде ешбір дыбыстың ғылымдық аты болмағанымен ән салатың күй тартатын елде дыбыс біткен түгел таныс болатын.

«Сүйір батыр»-—жорық, жауынгерлік күй, «Боз іңген»— ботасы өлген іңген зары... Ұлпан Мүсірепке жақын келіп отырып:

— Сыбызғыңыз әбден күйіне келді ме?—деп сұрады.

— Келді білем.

— Келсе «Алғашқым» деген күйіңізді тартыңызшы.

Мүсіреп көп жалындырған жоқ, тартып кетті. Күй «Алғашқым менің, алғашқым менің, алғашқым»— деп екі қайталайды екен. Кәдімгі сөзбен айтқандай онысы анық естілді. Оның ар жағын жүрегі итің мен жаның ғана ұғынатын сияқты. Күй сөзбен айтып ұғындыра алмас, тіл жеткізе алар ұғыныстар маңайлай алмас бірдемелерді айтады екен. Еркелетіп айтады, назданады, сағынады, сағындырады. Үн шырқап жоғары кетеді де, енді бір кезде қыр астынан үзіліп-талып әрең естіледі.

Ақ боз үйдің қасынан аттандырып.

Қош-есен бол дегенің естен кетпес...—

дейді білем.

Сөзбен көп қайталанып айтылған ойлар әрі-беріден соң құлағыңа кірмей қояр еді. Ән тілімен күй тілімен айтылған арман да, өкініш те, сүйіну-күйіну де қайталаған сайын бойыңа тереңдей тарап ерітіп әкетеді екен. Бойыңа тараған деген ойыңа тараған емес, жібек талындай ең нәзік жүйке тамырларыңмен тарап, бүкіл бойыңды шымырлатады деген мағынаны берсе керек.