Акбилек / Ақбілек - Жусупбек Аймаутов / Жүсіпбек Аймауытов

— Е, сыболыштарды өкіртті ғой!— деді. Онысы «Бай итті қанша тонаса да, менің қыртыма келмейді» дегені еді. Өйткені Ақбаланың не оймен сұрағанын білмей, өзінше, байшыл, кедейшілдігімді сынағалы сұрады ғой деп жорып қап еді.

Сұрауына Балташтың теріс мән бергенін Ақбала сезе қойды да, оған сенімін сездіргелі:

— Сол мүліктер орыстардың қолында кетті ме, қазақтардан да пайдаланушы болды ма?— деп сұрады.

Бұл сұрауға бәрі де құлағын тігіп аңтарыла қалды. Балташ барқыт орындықтарға қарап:

— Е, мекемеге келген мүліктен біздің кейбір жігіттердің де алып, ұстап жүргені бар,— деді.

О кезде ана жақта жүріп, құлағы шала-шарпы шалып қалған Төлеген де жетіп келіп, Балташқа қарап:

— О не?— деді.

Балташ — саған келген пәле жоқ, — деген кісіше бетін тыржитып:

— Жай, әншейін,— дей салды.

Төлеген әнтек қипалақтап тұрып:

— Кәне, жолдастар! Тамаққа жүріңіздер!— деді.

Қонақтар керенау қозғалып, ауыз үйге қарай аяңдасты. Олардың арт жағынан келіп, Бекболат та бір шеттен отырды. Жас төрелер Бекболатты жан екен деп елеп, кім деп сұраған да жоқ. Бекболат оған әнтек қорланып, ішінен оларды ұнатыңқырамай отырды.

Тамақ мол болды.

Алдымен ортаға туралған ет қойылды. Оның артынан кеспе келді. Одан кейін домалақтап қуырған шапқан ет тартылды. Соңынан қарбыз сойылды.

Етті үстелге әкеп қойысымен, Төлеген төргі үй жақтан ішіне тығып бірдеңе алып кеп еді, Тыпаң жымың ете түсіп, білмегенсіп:

— Сенің қолыңдағы не? — деп, өңірінен тартты.

— Іждеңе емес... кішкене әлгі не еді...— деп қолын үстелдің астына таман ұстап, қипақтады

— Немене, тазасы ма еді?— деп Тыпаң тағы қозғалды.

— Кішкене «Бозжорға» еді,— деп Төлеген сыпаны қонағына қарап жымиды.

— Үй, оның реті болмас,— деп Балташ түсін суытқансып, көзінің қырымен Ақбалаға қарады.

— Біздің құбыжығымыз жоқ, сендер болмасаң,— деп Тыпаң қарнын бүлкілдетті.

— Өзі де пелен көп емес, тек «апитет» үшін,— деп Төлеген мөлдіреген бөтелкені суырып алып үстелге қоюға ыңғайланды. Бәрі де бөтелкеге қарай қалды.

— Құрғыр, сен мұны қайдан тауып жүрсің?— деп Жорғабек те бір тамсанды. Төлеген:

— Елді-күнді бірдеңе болғанда,— дегенде:

— Бұл табатын жерін біледі,— деп Доға да бір көзін сығырайтып тамсанды.

— Бүгін кешке заседание (мәжіліс) жоқ па екен?— деп Балташ Тыпаңа қарады.

— Бүгін жоқ қой. Өзі де бір шатынап тұрған нағызы білем,— деп бөтелкеге қылмыңдады.

Бұлар сөйлесіп жатқанда, Ықаңның екі көзі бөтелкені ішіп-жеп бара жатыр еді. Ықаң арақ татпағалы қашан. Мынау — бір дәулет қой! Әттең, дүние өзіне дербес тиер ме еді!.. Жұрт олай-бұлай десіп, арақтың градысын санап, қипақтап отырғанына Ықаң шыдай алмады: алдында тұрған стақанды ұсынып:

— Бұ жарықтықты әуре қылмай, құйшы қарағым,— деді. Жұрт ду күлді. Манадан бері сыпайысып отырған Ақбала да:

— Ақсақал айтты ғой. Құй енді! — деді. Төлеген жымыңдап:

— Жөні со ғой!— деп даяр тұрған суды қосып, стақандарға құя бастады.

Балташ жан-жағына алаңдап, Бекболатқа:

— Әне бір әйнектің шымылдығын түсіріп жіберші!— деді. Қонақтар стақандарын көтеріп:

— Кәне, мұны кімнің құрметіне ішеміз? — дегенде, мұндайда көсемсіп отыратын Тыпаң қыбыржып Ақбалаға қарап:

— Жаңа келген қонақтың құрметіне ішу керек шығар,— деді. Ақбала жұлып алғандай.

— Ол жарамайды. Басқа бірдеңе үшін... Әлеумет маңызы бар жұмыс үшін демесеңіздер,— деп өзінің әлеуметшіл екенін, өзін көтермелегенді қаламайтынын білдірді.

Со кезде Балташ ұшып түрегеліп, стақанды көтеріп:

— Жасасын Сәбет өкіметі!— деп, әркімнің стақанына бір шағылыстырды.