Ворон / Қарғын - Дулат Исабеков

- Еһ!- деді әлден соң Мәлике күрсініп.- Адам деген қызық жаратылған нәрсе-әу! Туады, өседі, өледі. Осы үш ұғымның арасында күйгелек ғұмыр кешеді. Бір нәрсеге ұмтыласың, талпынасың, өзіңнің шамаң жетпейтінін білген соң тағдырдан тілейсің, күтесің. Жоқ. Сол - жоқ, қанша күтсең сонша күт, онымен тағдырдың да, адамның да шаруасы болмайды. Сонан соң көнесің, көндігесің, үйренесің, мойынсұнасың. Жылдар өтіп жатады, демек, сенің өмірің өшіп жатады. Қартаясың. Сонымен біттің. Білесің бе, мен кәрілерді сондай аяймын, өзімнің картайғым келмейді. Мен кәріліктен қорқамын, қатты қорқамын. Өлімнен емес, кәріліктен қорқам. Бұрынғы тұрған үйде бір кемпір болды, жасында күйеуіне, не балаларына сеніп жұмыс істемей қалды ма екен, сол байғұс айына жиырма тоғыз сом ғана пенсия алатын. Ойлап қарашы, жиырма тоғыз-ақ сом! Несіне жетеді? Күніне бір сомнан жұмсағанда жиырма тоғыз күнге созар, ал айына отыз бір күн бар ғой. "Балаларыңыз қайда?"- десем, қолын сілтейді. Бәрі бет-бетімен кеткен. Аналарының хабарын да алмайды. Біз көшкенде жылап қоштасты. Ылғи үйге келіп, өткен өмірін, жастығын айтып шерін тарқатушы еді. Қолым тиген кезде әлі де барып тұрам. Өзі арлы адам, бергеніңді алмайды, ренжиді. Сонан соң сыйлық деп немесе балалардың туған күні, иә болмаса әйтеуір бір қуанышты күнді ойлап тауып оған ет, май, қант апарамын. Ол сонда ғана алады. Соңғы кезде ішетін бопты. Жалғыздықтан шығар. Ішқұса болады ғой... Менің қартайғым келмейді! Дәл сондай болам деп қорыққаннан емес, жалпы кәріліктен. Ешкімге қажетің болмай қалудан!.. Мен әлден-ақ қартая бастаған сияқтымын. Өйткені қажетсіздігімді қазірдің өзінде сезіне бастадым. Балаларыма ғана қажетпін, онда да олар менсіз өмір сүре алмайтын болған соң. Одан қалса күйеуіме қажетпін, онда да әйелі ретінде. Мен өле қалсам дүние түк те өзгермейді, балалар жылап-жылап басылады, ержеткен соң ұмытады. ал мына үйге... мен сияқты тағы бір әйел енеді. Әйелдерге қарағанда еркектер әлдеқайда бақытты. Егер еркектің орнында әйел болса ше? Айталық, мына мен, Сэр қайтыс болса, жалғыз қалсам, екі баламен кімге барам, кімге керекпін? Ойлай берсең өмір деген тұңғиық, ойсыз ғұмыр кешсең, тереңіне бойламай, тайызында тайраңдап жүрсең, кейде, сол қызық па деп қаласың. Бірақ, табиғат сені қалай жаратты, солай өмір сүресің ғой.

Бағиланың жылағысы келді. Мәликенің бұл сөздері оның жанын толқытып, әрі жеңгесінің басында толып жатқан арман, сан-сапалық қайшылықтар мен зілдей мұңы жатқанын аңғарды. Бір жарым айдан бері ол алғаш рет өз өмірінен хабар берді. Стерео шырт етіп барып тоқтады. Бағила пластинканы аударып салмақ болғанда Мәлике керегі жоқ дегендей басын шайқады.

- Одан да жатайық. Қазір Қаратаймен де сөйлесіп қалармыз.

- Лике,- деді Бағила пластинканы қолында айналдырып тұрып.

- Иә?- Мәлике бота кездерін кең ашып, бұған сұраулы пішінде қарады.

- Сіздің жаныңызға эстрада үйлеспейді. Сізге Шопеннің балладаларын тыңдау керек. Мәлике біразға дейін үнсіз отырып қалды.

- Сенің ақылды екеніңді біліп едім,- деді ол әлден соң.- Мүмкін! Не тыңдап, не қоюды, нені оқып, нені оқымауды білмейтін шығармын. Менің қай дегенім болып еді. Тіршілік ағымымен батып-шығып аға бергенмін де.Телефон ұзақ шырылдады.

- Оһ, сенің папаң!- деді Мәлике коридорға қарай жүгіріп.

* * *

Қаратай Алматыдағы жиынға келіп кеткен соң аттай бір ай өткенде Сәргелді ректор шақыртты.

- Сәлеметсіз бе, Сәргел Сайынович!- деді ол бұл кірген кезде орнынан тұрып, бері қарай жүріп. Екеуі қол алып амандасты.- Отырыңыз!

Сәргел оның табан астында неге шақырғанын анық біле алмай қысқа-қысқа амандық сұрасқаннан басқа сөз айтудың ретін таба алмады. Ректор оны өте сирек шақыратын.

- Қалай, жұмысыңыз қалай?

- Жаман емес,- деді Сәргел күлген боп.- Істеп жатырмыз.