Ворон / Қарғын - Дулат Исабеков

- Ахалтекені ме?- Қыз ақ түймедей жылтыраған тістерін көрсете күлді. Күлген кезде мұрнының жоғарғы жағына жібек талшықтарындай жұп-жұқа қатпар пайда болады екен. Жасын таң қалды. Әдемілікке ғана емес,көңілі түссе үйіп-төгіп бір адамға барын бере салатын табиғаттың қазақы, жомарт мінезіне таң қалды және Бағиланың жаратылысына қарап отырып табиғат пен қазақы мінездің арасынан ұқсастық тапқанына қуанды.

Жасын да езу тартты.

-Иә,- деді ол,- Ахалтекені!

- Менің жеңгем бар, осында, ол мені "Сур",- деп атайды. Куприннің "Ольга Сур" деген әңгімесіне және тағы бір өзінің ойлап тапқандарына байланысты. Ал сіз Ахалтеке деп атағалы отырсыз. Менің өз атым өзіме бұйырмайтын болды.- Ол тағы жымиды.

- Ахалтеке дегенге ренжімеңіз. Егер мен "құдай" болсам адамдарды маймылдан емес- Ахалтекеден жаратар едім.

- Қазіргі ғылым адамдарды маймылдан жаралды дегенді жоққа шығарып жүр емес пе?

- Бәрібір, әйтеуір бірдеңеден жаралғанымыз анық.Аңыз бойынша балшықтан, құстан жаралдық. Адам мен Хауана боп жұмақта жүрдік. Маған салса бәрін сызып тастап, тек Ахалтекеден жаратар едім.

- Сонда... сіз екеуміз қазір қалай отырар едік?..

Стол басында қалай отырарын екеуі де көз алдарына қатар елестетіп, рақаттана күліп алды.

- Оған да үйренген болар едік,- деді Жасын әлі де күлкісін жия алмай.- Сонда маймылдардың отырысына күлер ек. Бәрі де үйренуге байланысты. Қалай ойлайсыз, маймылдар өз өмірін біздің өмірімізден төмен санайды дейсіз бе? Адам емес, маймыл боп жүргендеріне кейде олар да тәуба келтіруі мүмкін... Біз тағы да ауытқып кеттік...- Ол қайтадан байыпты үнге көшті.- Солай... Мен тоқ адамды жек көрем. Өйткені тоқ адамның көзі соқыр, құлағы терең келеді, Оларға өнер де, ұлт та,ертеңгі күн де, дүниедегі өзгерістер да қажет емес, оларға қарын ғана қажет. Отырған орны, мінген көлігі ғана қажет. Бітті, басқаның керегі жоқ. Өмірден түк сезінбей осылай өтеді. Солай етерін өздері сезбейді, соны сезініп оларға жаның ашиды. Және бұл тақылеттің адамдары кеміп келе жатқан жоқ сияқты. Барлық ауру осында. Қайда барсаң да алдыңнан шығады. Құранды ұран деп берсең ұран деп, ұранды құран деп берсен құран деп оқи беретіндер. Оларға бәрібір. Бір қарыс жоғарылау үшін құран мен Төлетайды Абайыңмен қосып аяғының астына қоюдан тайынбайтындар бар. Адамдармен араласқанды көп ұнатпаймын. Ойсыз көзді, санасыз басты кездестірем бе деп қорқам. Кісіге жұғымым жоқ шығар деп те өзіме сын көзбен қарап көргем, ылайым солай болса деп те тілегем.

Өкініштісі сол - қателеспеген екем. Мен сізді осындай топқа қимадым. Сол топқа тағы бір адам қосыла ма, ол және сіз сияқты міндетті түрде әдемі болу керек пе, онсыз да оның құрбаны жеткілікті ғой деп күйіндім және бір көргеннен сіздің санаңыздың өзгелерден биіктеу парасатқа жақын екенін көріп қалдым. Менің бүгін айтпағым осы еді. Өйткені, "Пұл болмасаң құл бол",- деп қол сілтей салатын арзан топтан алыс көріндіңіз. Ал, ойлы адам ой мен қырда шашылып жатқан жоқ, іздеу керек. Сондай сирек қасиетіңіз бола тұра оны пендешіліктің оңай жолында тұншықтырғалы жүр екен деп тіксінгем. Сізді алғаш көрген кезде ішімде ыза қайнап еді, кейіннен ашуы қайтты.