Ворон / Қарғын - Дулат Исабеков

Директордың ашуы қозды. Аудан басшысының алдында бар кінә өзіне жүктелгелі тұрғанын алдын ала сезе қойып, оған тіктей қарады.

- Айт, айт қане! Осы кісінің алдында айт! Малыңның арық боп боз қырауға қырылып жатқаны үшін маған қояр қандай кінәң бар?- Директор жантайып жатқан жерінен басын көтеріп, оған тек әділдік талап еткен адамның кейпімен батыл қарады.

- Жазғы жайылым кезінде маған соры шығып жатқан жерді бердіңдер ме? Бердіңдер. Малдың семізін етке айдадыңдар ма, айдадыңдар, басқа отарға ауыстырдыңдар. Ол неге қажет болды? Қора дайын деп едіңдер, келген соң үй ішімізбен өзіміздің жабылып жүріп салғанымыз рас па, рас. Он машина жем түсірудің орнына екі машина түсірілді ме, түсірілді. Бізге деп жинаған мая Меккеден алыс екені тағы рас. Трактор береміз деген сөз өтірік боп шықты ма, өтірік болып шықты. Күзден бері трактор көріп отырғаным осы - ол да райком келген сон жол салғалы келді. Енді не себеп керек? Бұдан соң мал қырылудың орнына егізден қозы табу керек пе еді! Тірі қалғаны іш тастайды. Бұл -айғайдың алды, айғайдың көкесі көктемде болады. Жүзінен елу қозы өрсе де қуанармыз.

Көлбай сөзін бітіріп: "Енді несіне кіналайсыңдар",-дегендей мойнын есік жаққа бұрғанда, Қаратай сұраулы пішінде директорға, онан соң "Сен не қарап жүр едің?"дегендей Тұрғатқа көз тастады. Табан астында бұл сауалдардың бәріне жауап таба алмай, екеуі де қипалақтап қалды. Өз басын бәлеге шатыстырғысы келмеген Тұрғат директормен шаруашылықты аралап өткенін, кемшіліктерді атап көрсеткенін, алыста болған соң әрбір тапсырманың орындалуын телефонмен ғана қадағалай алатынын айтып ақтала бастады. Мұның бәріне қанағаттанбаған Қаратай "болды" дегендей қабағын тыржитқан соң, ол да сөз аяғын жұтып, таңданған пішінмен басын шайқап барып үнсіз қалды.

Қаратай малдың қырылуында жалғыз шопанның ғана емес, совхоз басшыларының да кінәсі мол екенін, сол себептердің бәрін қазір аша алмасын, ауданға барған соң шаруашылықтары салақсынып кеткен совхоз директорларын шақырып, ашық сөйлесу керек екенін түсінді. Сондықтан онсыз да берекесі қашып, пұшайман жеп отырған шопан байғұстың үйінде ашу шақырып, талдау жасап жатуды орынсыз тапты. Ең бастысы - ол малшының ашынған сәттегі сөзін естіді, бір шындыққа апарар күдікті жіптің ұшынан ұстады, қалғанына көз жеткізу енді қиындық тудырмайды. Өзі келгенге шейін қыстау жаққа қатынау былай тұрсын, тіпті, жолдың да түспеуі оған көп сырды аңғартып кетті.

- Қырық бес қойға орталықтан бері қарай жол салып алдық. Есептеп келгенде, құны соған шамалап қалатын да шығар,- деді әлден соң Көлбай тағы шатақ әңгіме бастап- Қалған сегіз машина жемді жеткізіп беріңдер.

- Жеткіземіз, жеткіземіз,- деді директор әңгіменің шым-шымдап жыли бастағанына қуанып.- Барған соң кінәлі кім екенін де табамыз. Жем түгел жеткізілді деп естігем.

- Мына қырылған малды не істейміз, актілейміз бе?-Ол сәл ғана мойын бұрып, директорға қиғаш қарады.

- Көреміз. Барған соң бас мал дәрігермен ақылдасамыз. Өлетіні өліп болды ма, жоқ, жаңағы санға тағы қосылатын түрі бар ма?

- Кім білген. Қораны жөндеп, ат арбамен үш-төрт шөп түсіріп алған болдық. Енді өріске шықпаймыз ғой.

Әңгіме ушығып барып, бірқалыпты арнаға түскендей болған соң Теңгенің де қабағы ашылып, ортаға дастарқан жайды. Алды тоғызда, соңы төрт-бестердегі қыздар да шешелеріне көмек беріп, дамыл көрмей жүр. Самауыр келіп, шай құйыла бастаған кезде даладан абыр-сабыр дауыстар естіліп, Володя кіріп келді. Қолындағы үлкен тегеште үйітілген қойдың бас-сирағы мен ішек-қарны бар.

- Жеңеше, мынаны қайда қояйын,- деді ол осы үйдің бір баласындай шаруақор дауыспен.