Ворон / Қарғын - Дулат Исабеков

Ол ше? Мен айтқандай шынымен мейірімсіз бе? Шынымен аяушылық жоқ па? Мүмкін емес. Мұндай адамдарда қайғы-уайым болмай тұрмайды. Оның бүкіл тұлғасы ой мен ар-намыстың көшпелі ұясы. Демек, ойлы адамның мейірімсіз болуы мүмкін емес. Бәлкім, ол менен құтылғысы келетін шығар, менімен алғаш танысқан сәтіне әлі өкінер? Мен оны бостандығынан айырдым ғой. Ішінде шырмауықтай шарпысып, санасын сарсылтқан, миын жеген сергелдең ой аз емес шығар. Оның жағдайы менің жағдайымнан әлдеқайда ауыр. Әлдеқайда күрделі ғой. Дос таңдау, өмірлік адам табу (!) менің өз еркімде, толық өз еркімде, ал оның мүмкіндігі шектеулі. Алдында ондаған кедергі тұр, ол кедергілерден аттап кету де оңай емес. Жай, басқа кәсіптің қарапайым адамы болса, өзін-өзі ойдың мүжуіне тастамайтын болса, әрине, оған әлдеқайда жеңіл болар еді. Оның менен он екі жас үлкен екенін,өмірдің ащы-тұщысын көп көргенін неге айттым? Ол менің сөзімсіз-ақ мұны көп ойлайтын шығар! "Маған да" деген сөзді бекер айтқан жоқ қой".

Кенет қыздың сапырылысқан ойларының арасынан басқа бір күрделі сұрақ жылт ете түсті."Сонда... Сонда мен бұдан былай не істемекпін? Мұның бәрінің апарып тірейтін жері не болмақ? Көзді жұмып алып, қайда барары белгісіз кеменің соңынан ілесе беруге болмайды ғой. Ол кеме, әрине, өзгелерге мүлде ұқсамайтын алып та сырлы кеме, баратын жері де мен көрмеген ғажайып бір ертегідей қала, бірақ, маған ол қаланың қажеті жоқ, маған басқа қала керек, мүлде басқа қала. Ол тіпті, кішкене ғана порт болуы мүмкін, әйтседе мен баратын жер - сол. Онда мен білетін, мені білетін, оларсыз өмір сүре алмайтын ағайын-туысым бар, ата-анам бар, өз достарым бар. Менің өмірім кішкентай болса да тек сол портпен байланысты. Мен билетті соған алып қойғам. Енді кеп, ойда жоқта кездескен бір кеменің алыптығына, жүрер жолының қызғылықты да қиындығына, барар қаласының бір-біріне ұқсамайтын әсерлілігіне елігіп,сол кеменің ақылды да ашулы, сабырлы да салқын капитанымен алаңсыз еріп кете бермекпін бе? Кеме діттеген қаласына барып тоқтаған соң қайтем? Бері қарай өзім ғана қайтамын ба? Жол тым алыс, біз тым ұзап кеткеміз, әрі дауыл мен жартас көп. Одан да қайтпаған жақсы. Ал, капитан кері қайтпайды, ешқашан, ол еліне бара жатқан, өзінің таңғажайып Еліне. Енді не істеу керек, жүре беру керек пе, түсіп қалу керек пе? Тез ойлан, тез шешу керек, кеме жағадан, туған порттан алыстап барады. Шынында, не амал жасау керек? Бұл екеуінің қайсысын таңдаған дұрыс? Қайсысын?"

Оның көз алды мұнартып, қабырғада ілулі тұрған Сәргелдің бұрынғы әйелі мен екі баласының портреті сағым арасына сіңіп бара жатты. Олардың жоғарғы жағында көрінбейтін көкжиекке еліге қарап, бұғының кепкен басы тұр.

* * *

Екі күннен сон Мәлике мен Бағила кешкілік балконда әңгімелесіп отырды.

- Иә, әйел атаулының бәрі бақытсыз,- деді Мәлике осыдан он шақты күн бұрын қолға алған балаларының кеудешесін тоқи отырып, Бағиланың күні бойғы сөзінен өзінше жалпы қорытынды жасап.- Өйткені, олардың өмірі өзгенің қайғысы мен қуанышын түсінуден тұрады. Басқаның жанын түсінуге еркектерден гөрі әйел жақын. Сондықтан да біз байғұс көп кешіреміз, көп мұңаямыз. Өзіміз бақытсыз бола тұрсақ та өзгенің бақытсыздығына жанымыз ашиды, жылаймыз.

- Лике, айтыңызшы, мен бақытты боламын ба, бақытсыз боламын ба?

Мәлике тоқып отырған кеудешесінен бас көтеріп оған бір қарады да, айтар жауабын қыз жүзінен оқып алғандай, көзін қайта төмен түсірген бетте сөйлеп кетті.

- Білмеймін,- деді ол демін тереңдеу бір алып.-Сен тым көп ойланасың,- бәрін парасат пен ақылға жеңдіргің келеді.

- Ол жаман ба?

- Неге? Жақсы. Тіпті, өте жақсы!- Мәлике оқушының сұрағына жауап беріп тұрғандай байыппен, тәптіштей сөйледі.- Жақсы адам болудың несі жаман?

Бағила төмен қарап отырған Мәликеге сұраулы пішінде қарады.