Путь Абая. Книга II / Абай жолы. II кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Осы сөзден соң Жiгiтек берiк байлау жасамаса да, бiрақ таңертеңнен бергi екi ұдайлықтан, былқ-сылқтан арылып, сөздi бiр араға түйген-дi. Сол түйiнi бойынша, iстiң бәрiн Бөкеншiнiң өз мiнезiне қарай iстейтiн болады. Жiгiтек қазiр жауапкер ел, сондықтан өзгенiң аңысын аңдау.ең үлкен тәсiл болмаққа керек. Әзiрше Бөкеншiнiң алдына түсiп, айыпкер боп беталды бойсұнбайды. "Бөкеншi жақсы сөйлесе, жақсы ағайынның көңiлiн дауалаймыз. Жаман сөйлесе, кiнә өз мойнында – жығыла кете алмаймыз!" деп, сөздi осыған сарыққан.

Базаралы бұл кеңестi де өз құлағымен естiп, үн қатпай кеткен едi.

Қоналқалық орын таба алмай жүрген айыпкер iнiсi мен жаңа келiнiне келе жатқанда, осындай көп хабарға қанып келген-дi.

Оралбай мен Керiмбаланы кешке жақын, бiр үш-төрт үйлi кiшкене кедей ауылға әкелiсiп едi. Жүдеу үйдiң иесi – жас жiгiт Бөкембай бұлардан үркiп қорықпады.

– Сенен жаным аяулы емес. Осында бол! – деп, аз лағының бiрiн сойып жатыр.

Базаралы осы үйге келсе де, Оралбаймен көп сөйлескен жоқ. Оның өзiн тiптi сөйлеткен де жоқ. Тек, Керiмбаламен екеуiне қатар ескертiп:

– Ел көзiне тентек болсаңдар да, иесiз, панасыз емессiңдер. Кiнәласса да, қайда кетушi едi жұртың? Көтермейiм десе де, көтередi ауыртпалығыңды. Болар iс болды, тек өкiнбеңдер. Берiлмейсiңдер, бергiзбеймiз! Бермеймiн, қасыңдамын. Өзiм хабарласып тұрам! – деген.

Осының алдында дәл осы соңғы айтқан байлауына өзi бекiнген соң, түс ауа, Абайға хат жазып, кiсi жiберiп едi.

Салмақ салып, ағалық, базыналық бәрiн қосып, "болды бiр iс. Аралас, тартынба, қорған бол. Тiптi болмасқа кетер болса, билiгiн өзiң айт" деп тапсырған.

Абай осы сәлемдi естiген жерде, оның қасында Ербол мен Әмiр бар-ды. Сол екеуiне ақылдасқандай боп:

– Жә, бiз бұған не дейдi екемiз? – деп, бiр қойып едi. Әсiресе барлағаны Ербол болатын. Соған қарап:

– Бөкеншi – өзiң болсаң, Жiгiтек бауырың. Оның iшiнде Оралбай, Керiмбала болса – тiлеуiң бiр құрбың, тату жас, достарың. Әуре-сарсаң осы болушы ма едi, бұл қалай болды, Ербол!? – дедi.

Ербол өзi де осындай толқында болатын.

– Мұның бәрiнен жаманы, ара ағайынның мiнезi болады. Сол деген жерден шықпайды ғой, Абай. Осындайдың тұсында пәленi басам демей, түлкi бұлтаққа салатындар.көп шығады. Мынау екi жас қапыда сондай пәленiң сылтауы болғалы тұр. Қолдан келсе, пәленi өрбiтпе. Жаны ашығанның iсi сол! Менiң ақылым осы-ақ -дедi.

Абай өз досына аса бiр ырзалықпен қарады. "Бөкеншiмiн" деп ұранға қызып отырған жоқ. Абайға: "Сен өз басың адам боп, азаматтық биiктен табыл!" деп отыр. Сөзi шын, тереңдеп ойлайтын кiсiнiң түкпiрлi сөзi. Ербол туралы iшiнен қорытқаны: "бұның – адал адамның да, еркектiң де сөзi ғой. Түбiнде Ербол осы елдiң сүбе адамының бiрi болады-ау, бара-бара!" деп бiлдi.

Әмiр өзiне арналған сөз болмаса да, Ербол тоқтай салысымен, iле сөйлеп жатыр, Абай Ербол туралы ойланып қалып, оның сөзiнiң басын аңғармап едi. Ендi тыңдаса, жас, таза бейiл, қызу жiгiт:

– Оралбай мен Керiмбаладан аянып қалғанымыз ұят. Бар көмегiне жарау керек. Қаракесек азар болса мал алар, айыбын алар. Болыспай қала алмаспыз. Мен, мiнерiне ат, iшiп-жемiне сойыс жiберу керек деймiн! – дедi.

Абай ақырын күлiп, бас изедi де:

– Бұның да бiр алуан дұрыс байлау. Сенiң қолыңнан бүгiнде одан зордың өзi келейiн деп те тұрған жоқ. Тым құрыса дос замандастарың бейiлiңдi көрсiн, Әмiр. Бөтен жұртқа, көп көзiне дабырайтпа! Бiрақ жаңағы атаған көмегiңдi, өз атыңнан сәлем айтып, Оралбай мен Керiмбалаға жөнелте бер! – дедi.

Осындай үй iшiндегi iшкi кеңестеп соң, Абай Ұлжан үйiндегi жиынға келген.