Путь Абая. Книга II / Абай жолы. II кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Күнту суық жүзiн жiбiтпей, отты қара көздерiн салмақпен, салқын қадап отырып:

– Айтқаным сол! – деген-дi.

Жабай сыр берсе де, бұндай қауiптен әлi күнге бет бұрып, жалтарып көрмеген, өзi сөзуар, өзi орамды, алғыр Әбдiлда ығысқан жоқ.

– Уай, Күнту, таразыға сенiмен мен түспек боп тұрғам жоқ. Әруақ пен ел түсiп тұр. Содан үлкен болдым деп, содан аттап кетем десе, Сүгiрдi де құдай табар! – деп шапшаң да, қатты да айтып, бiр-ақ тұжырған.

Майбасар сәлемi бiр келсе, соған iлес Жiгiтектiң бұл жауабы және келдi. Қыз бен жiгiт те жоқ. Алдына түсiп кiнәсын мойындаған Жiгiтек те жоқ. Жаңағы сөздiң бәрi – "тiл емiзу, қашыртқы салу." деп бағаланды.

Содан соң-ақ Сүгiр айғайды салып, от басын сабап, Бөкеншi әруағын шақырып, тұлан тұтып кеттi. "Мың көк аланы салдым намыс жолына. Шаштым, бердiм қолыңа барымды! Тек, кегiмдi әпер мынадан!" деп жуан бай бүлiкке кеттi. Асып-тасқан содырлыққа басты. Ат-сойылы дайын отырған Бөкеншi тобынан жүз жiгiттi жүз боз атқа мiнгiзiп жiберiп, дәл сам батарда Жiгiтекке аттандырды. Жаулыққа аттандырды. Тапсырғаны:

– Жiгiтек кiсiмдi әкеттi. Малмен ашу баспаймын. Кiсi барымтасының орайы кiсi барымтасы. Жiгiтектiң жанына бататын жерiнен маған да бiр адамын, бiр жесiрiн тартып әкеп берiңдер! – деп жөнелткен.

Абай сәлемi осындай өрескел барымташылар аттанып кеткеннен кейiн келiп едi. Сүгiр Ербол сөзiн үнсiз тыңдап шығып, жауап айтпай, қатып, сiлейiп қалған.

Бөкеншiден аттанған жiгiттер бүлiкке кеткен соң, дегенiне жетiп, бүлдiрiп қайтты. Жiгiтек iшiнде Жапа дегеннiң жаңа түскен мөлдiреген сұлу келiншегi бар-ды. Соны, басындағы желегiмен, есiн шығарып, шошытып тартып алды. Ауылды басып, жаншып келген жүз жiгiт бiрде-бiр кiсiнi тыпыр еткiзбей, келiншектi зорлықпен киiндiрiп тұрып алып кеттi.

Сол түн iшiнде Бөжей аулында қонып отырып, мына хабарды естiген соң, Бейсембi, Әбдiлдалар да сәтте ашу байлауын жасады.

– Жақын деп қапыда жүр екемiз, жат екемiз ғой! Шабысуға кеткен осы болғаны ғой. Жебiр-жесiр етiседi екемiз. Тұр, аттан сен де! – деп, Әбдiлда Абылғазыға бұйрық берген.

"Күш жию, ес жию" деген бөгет, аяң болған жоқ. Жiгiтек ызасы ендi келген екен. Ол айғайсыз, байбайсыз бiр-ақ ышқынып, сазара көгерiп алғандай. Сөз қатқан кiсi аз. Асығып, әзiрленген қимыл бар.

Аздан соң бұдан да жүз жiгiт шығып, Абылғазыға бастатып, түн ортасы болмай-ақ, Бөкеншiге қарай ат қойды. Сол топ, таң атар-атпаста қайта қайтқанда, жылқыға тиiп мал алып қайтқан жоқ. Бұ да кiсi барымталап келдi. Бөкеншiнiң елеулi жiгiтi Солтабай дегеннiң де биыл түскен, о да желек астында жүрген жас келiншегi бар едi. Соны тартып алыпты.

Бұл түндi Бөкеншi-жiгiтек iшiнде ұйқысыз өткерген күзетшi мен жылқышы ғана емес, тегiс ел болатын.

Солтабайдың келiншегi барымтаға түскенiн ести сала, Бөкеншiнiң бар жайлауында түнгi жайылыста жүрген жылқы атаулы ауылға қуылып келiп, күн шықпастан аттар ұсталды. Еркек кiндiктi Бөкеншi тегiс сойыл, найза, айбалта ұстап, атқа қонып, Сүгiр аулының үстiне үйiлдi. Дәл осы сәтте Жiгiтек те осындай, шоқтай боп, жорық-жортуыл, соғыс-қақтығысқа бет түзеп алыпты.

Сонымен күн найза бойы көтерiле бергенде, Жiгiтек қонысы – Сар-көл мен Бөкеншi қонысы – Шалқар арасы, Суық-бұлақ пен Қаршығалы арасы – қайнап сiрескен қолға толып алды. Аз уақыт iшiнде жасыл бел, кең жазық көк төскейдiң бәрi шылқымай майданға айналды.

Жасы алпыстың жуан iшiне кiрiп, жетпiске тақап қалған Сүгiр өзi де найза ұстап соғысқа шығыпты. Қарсыласқан ұрыста бiр кезекте мұның бет алдынан Жабай мен Бейсембi кеп қалып едi. Шал найзасын соларға қадап, үңiле шапты. Жабай қасындағыларына бұйрық берiп:

– Мына кәрi өлгелi жүр ғой, қанына қарайып .. Қол тигiзбеңдер! – деп қалды.