Путь Абая. Книга II / Абай жолы. II кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Қыз әңгiме айтқызайын деп, соғысты сұрай берiп едi, Марқабай оған жөндi жауап қатқан жоқ. Бастың бiтеу жарасын да ұмытты. Тек қызға жалынып, құшақтай алды. Анау сескенiп, атып тұрды. Марқабай Құндызды еркiне қоймай, құшақтай түрегелiп, тамағына жабысып, сүйiп, тұрып қалды. Қыз бұлқынып босанайын десе де жiбермей, қатты құшақтап тұр. Дәл осы кезде тақыс кемпiр, бұның анау үйден кетiсiне сенбей, атқып шығып, өз үйiне келген едi, қызын құшақтап, сүйiп тұрған Марқабайға:

– Уай, төбеңнен жортқыр! – деп, ақыра жүгiрдi. Марқабайда үн жоқ, қызды әлi құшақтап сүйiп тұр.

Кемпiр, қаны қайнап, тағы ақырып, қазанда тұрған ыстық шөмiштi жұлып алып кеп, Марқабайдың жалаң бас, бақырдай басына шүйде тұсынан перiп кеттi де:

– Ойбай! Көнiң адыра қалғырдың, көнi кеуiп қалған ба! – дедi.

Марқабай осы кезде ғана қызды құшағынан босатып жiберiп, қаша жөнелдi. Ол осы "шөмiш жеген" жайын жолдастарына өзi айтып берген. Сол күнi дүйiм елге, мынау лаң үстiнде, осындай бiр күлкi де тарап едi.

Бөкеншiге түскен Айдос тек түспептi, Жiгiтектi тентек деп айыптап, Бөкеншiнiң дегенiн iстетпекке түсiптi. Және бiр Абайдан басқа, түгел Ырғызбай, Торғай осында. Қазiрде Көтiбақ, Топай адамы да бұнда келген. Жиренше мен Базар кеше түнге дейiн Абаймен бiр едi. Таңертең, Жiгiтек жаулыққа шығып, Солтабайдың қатынын алып қашып алды деген соң, бұлар ара ағайынды елемеймiн деген екен. Бөкеншi ет ашумен, Оралбайдың тентектiгiне орай, бiр оғат iс iстептi. Бiрақ қайда кете қалушы едi? Сабыр қайда? Аз шыдаса, ара ағайын алдында жеңер ақылға мықты болмас па едi? Ендi өзi бүлдiрдi. Тiптi Оралбай мен Керiмбалаға құтылар жер қоймады. Олардың да сорын өздерi қайнатты. Ендi сол жесiр қайтпай тыным жоқ!" деп байласқан да, Бөкеншiге барған. Сөз осыған жеткен соң, Жиренше мен Базар Абайдан бөлiнiп, Майбасарға ерiп кеттi. Абай жапа-жалғыз болып, қапаланып, үйде отырып қалды.

Ол ел бүлiгi үшiн Керiмбала мен Оралбайдан ұялды. Қол-аяғын қалың елдiң лаңы, қатал жолдың зорлығы буғалы тұр. Бiрақ Абай ендi бiр iске тез қамданып, жол жүрмекке әзiрлендi.

Бөкеншiге орнаған Айдос, Жiгiтекке шапқыншы жiберiп, осы сөздi ұстайтын басты адамына, Сүгiр аулына тез келуге бұйырған екен.

Бұл хабарды алысымен Жабай, Бейсембi, Әбдiлдалар жиырмадан аса кiсi ертiп, атқа мiндi. Дәл жүрерде iс аңғарып жақтырмаған Бейсембi Абылғазы арқылы, Базаралыға хабар айтты:

– Іс райы жаман боп барады. Оралбай мен Керiмбаланы алып, басқа бiр далаға тая тұра ма, қайтедi дептi.

Базаралы бұны естiгенде қатты күйiп, намыстан өртенгендей болды.

– Беделсiз би, қайрымсыз қара бауырлар, өңшең. Сендерге сенем деп бөксе басты болармын ба? Сүгiр – бай, мен – кедеймiн. Оның сөзiн мың көк аласы сөйлейдi, кiсiнеп тұрып. Айдостың сатымсақ бiтiмшiлерiнiң жетегiнде, астында жүрiп сөйлейдi. Менiң, керек десе, қашып кетер, бұт артарым.да жоқ. Жiгiтектiң сөз қуған жемқорларына сойып берер малым да жоқ. Өзiм барам, сол тартысына! – деп, бiр бекiнiп едi.

Абылғазы бұл байлауын қабылдамай, тыйым салды. "Бүлiнiп отырған жұрттың арасына сен барсаң, жанжалды ұлғайтып аласың. Өшiгiп, өршеленiп кетедi" деген. Осыдан соң, Базаралы амалсыздан Оралбай мен Керiмбаланы өз қасына алып, Шыңғыстың елсiз тасына қарай тартты.

Күшiгiн арқалап жортқан жаралы арлан тағыдай боп долданып, ыза кернеп, жортып жөнелдi. Дәл жүрерде, көңiлiне бiр жұбаныш боп, Абайдан хабаршы кеп едi. Ол Әмiр мен Мырзағұл болатын. Екеуi қос-қосардан төрт жарау ат жетектеп кептi және сойысқа бiр тай әкелген екен.