Улпан / Ұлпан - Ғабит Мүсірепов / Габит Мусрепов

Әттең, ол ойы, ол адал шындығы намаз үстінде бұзылып кетті. Таң намазын оқып отыр еді. Есіне бала Ұлпанның арқасына келіп жабыса түсетіні келе қалды. Қандай жылы тиюші еді! Бүкіл денесіне бұрын сезінбеген бір жылылық тарап, балқытып әкететін. Мақпал-қара меңі қандай жарасымды еді...

Сол Ұлпан осы кезінде арқама келіп асылар ма еді! Бір-ақ рет... Қандай ләззат лебін сезінер еді!.. Талып түсер ме едім, әлде қайтер едім. Мен бірдеме білсем, ағалы-інілі екі түрікпеннің, екеуі де Ұлпанға қырындайтын сияқты. Біреуі сұлуша ғана жас жігіт. Ағасы әлі күнге қатын алмаған сүр бойдақ. Әсіресе ағасы қыз-келіншекке сайтаны бар адам. Бір күні — Есеней, осы қызды маған айттырып бер деп қалса, не айтам? Жоқ, мен осылай ойланып отыра берсем, жынданып кететін шығармын. Аңшы Мүсірепке еріп түлкі аулап қайтайын. Есеней намазын шала оқып тұрып кетті.

Аңшы Мүсіреп кешеден бері өлердей болып қорланып жүр еді. Есенейдің аңға шығайық деген хабарын алған соң қайта құлпырып сала берді.

— А, құдай бар екен!.. Мүсіреп әлі өлген жоқ екен! — деді Сәдірге.

Қасында он шақты жігіттері бар Есеней «Қаршығалы» шұбарын кезіп күн бойы далада болды. Екі бүркіт, төрт бөрі басар ит Есенейдікі, екі сары ала түрікпен Мүсірептікі.

Есенейдің иттері әркімнен қалап алған ішінара араз иттер болса, Мүсірептің екі сары аласы ұялас, таласып көрмеген тату иттер. Бұл екеуі атақты — асыл тұқымды, аңшылық қанына сіңген пәлелер. Аңшылықты иесіне өздеpi үйретеді. Қасқыр мен түлкіні қай бұрын көргені тура қуып кетеді де, екіншісі алыстан барлап төтелей, тосқауылдай жүгіреді. Бірінің, аты Барыс, бірінің аты Садақ. Екеуі иесімен бірге бір қоста жатады.

Есенейдің иттері әуелі шыға сала таласып алды. Тайыншадай дырау, қасқыр азу иттердің тістері қанжардай жарқылдасып кетті. Иттерде қай бұрын жығылғанын талайтын әдет бар. Төртеудің бірі шойырылып тұра алмай қалды. Үсті-басы қызыл жоса қан.

Екі Мүсірептің иттері сыйыса алар емес. Түрікпен Мүсіреп қасына Сәдірді алып, өз иттерін ертіп бөлініп кетті. Екі сары ала иесін өздері бастап мал жайылған шиырдан алыстап шыққан соң ғана ауаны иіскелеп, кездесіп қалған іздерді иіскелеп ұзай берді. Аңшы ақырын жүру керек. Аңшылар иттерінің қарасын үздірмей алыстан бақылап, жай жүріп келеді.

Қасқыр түс ауа кездесті. Шақырымдай жерден одырайып бір қарады да жөнеп берді. Барыс тұра ұмтылды.

— Тайыншадай екен. Арланы, арланы! —деп Сәдір де шауып жөнелді.

Садақ қасқырдың ойысқан жағына қарай жолын кесе, қиыстай кетіп барады. Асықпай, ақырын шауып барады. Мүсіреп өзі соның соңынан кетті. Аздан кейін Барыс та, Сәдір де қара үзіп көрінбей кетіп еді, Садақ бетін бұрған жоқ. Сол көлденеңдей шапқан бетімен кете берді. Анда-санда қарғып-секіріп қасқыр жаққа қарап қояды.

Садақ қасқырдың алыстан сезілген исін шалып келе жатыр. Иіс бір алыстап, бір жақындап қояды. Әуелі қасқырдың жай иісі келетін еді. Бес шақырым шапқаннан кейін қасқырдың өз иісіне тер иісі араласа келді. Тоқ па екен семіз бе екен?.. Бұл кезде қаншық қасқырлар жалғыз жүрмейді, балаларын ауыздандырып бірге жүреді. Мынау, әрине арланы. Арлан екендігі иісінен де танылып келеді. Қой жеген болар, қой қанының иісі сезіледі. Апыр-ау, иіс қайда кетті? Жоқ қой!

Садақ тағы біраз ұмтыла шапты да тоқтап қалды.

— Білдім, білдім! Әрі қарай бұрылған болды. Бәрібір жел сол жақтан. Қазір тауып аламын, қазір... Иесіне бір қарап кешірім сұрады да, бұрылып алып екінші жаққа қарай көлденеңдеп шапты. Ұзамай шабысы да үдеп кетті. Атылып барады. Иесі де атқа қамшы басты. Мүсірептің аты да таңдаулы аттардың бірі еді, бәрібір Садақ алыстай берді.

Біраздан кейін Мүсіреп жарты шақырымдай жерден алдын кесе өте берген қасқыр мен жақындап қалған Барысты көрді. Сәдір әлдеқайда қалып қойған. Қасқырдың өкпе тұсынан күнге шағылысқан сарғылт жалын жарқ ете түсті де, қасқыр ұшып түсті. Барыс та жетті. Апыр-топыр...