Улпан / Ұлпан - Ғабит Мүсірепов / Габит Мусрепов

— Осы ерлеп келе жатқанымыз «Кәрі қыстау» демедің төрт-бес ауылдың қыстап шыққан жерін де көрсеңіз... Ағаштың жылқы мойны жетер жеріне дейін бір қалмапты, мал жеп қойыпты. Ағаш түптеріне бір тал шықпаған. Киіз үйлердің орны дөңгеленіп қара тақыр жатыр...

— Қазақ жерін қорып ұстай біле ме?— деді Есеней.

— Қалай қориды?— деді Ұлпан жұлып алғандай. Ашуың кетті ме, немене, көзі де жалт етіп қалды.— Қыс қозғалмастай етіп бір жерге қамап қойған соң... отырған жерін кеміре береді де...

Есеней де, Ұлпан да бұдан кейін үндеспей қалды. Шондығұл да жетті.

— Есеке, қыстау салатын жер әлгі қалған суат көлдің соңы — деді Шондығұл қамшысымен кейін қалған жақты нұсқап.— Сол жөн...

— Кейін ораламыз ба?

— Өзің біл.

Аз ғана қатарласып жүргеннен кейін Ұлпан оң қолын Есенейдің тізесіне салды. Шымшып алайын деп еді, сірідей санға қолы батпады. Қол жылуы сіріге өтпей қалған жоқ.

— Өкпелеп қалдың ба?

— Кешке дейін өкпелейін деп едім... Сен еркіме қоясың ба?— Осымен екеуінің өкпелескендері де бітті.

«Суат келдің жоны» деген қалың орманның жотасына шыққан соң Есеней ат басын тежеп:

— Сенің ұнатқаның, болсын. Анықтап байқап ал!— деді Ұлпанға.

Ұлпан суат көлдің өкпе тұсына жақындап келгенде тоқтап:

— Мен осы жерге қызығып тұрмын,— деді.

Қайың мен терек аралас өскен қалың орманның ортасында ашық қалған кең арал — алаң екен.

— Қырық үйлі қарашаң аз ғана әрірек орналасар. Бізге осы арал жетеді.

— Мен бұл аралға мана қызығып кеткемін. Тек, сен барлық жерді көрсін деп үндемеп едім.

— Ал, қойдың ба қолыңды?

— Қолымды қойдым, мөрімді бастым. Шондығұл, ұмытып қалма, біздің қыстау осы жерге салынады.

— Енді басқа ауылдарыңды қалай орналастыратыныңды айт!

— Осы жонмен қатар-қатар, бір беткей созылып жатқан үш жотаны көрдік қой әлгінде?.. Үшеуі үш ауылға қыстау бола алады. Аралары шақырымға толмайды. Өзің бөліп бере бер.

Суат көлге таяу екінші жал ағаш шағындау екен.

— Сәдір бізге күнде керек адам ғой. Ағайындарымен осында қыстаса қайтер еді?— деді Ұлпан.

— Қойдым қолымды.

Келесі жал ағаш қалың да ұзындау келген шығыс жақ етегінде суала бастаған көлі бар Елтінжал деп атанатын еді.

— Бұған Еламанға қараған ауыл қыстасын,— деді Ұлпан.

— Түрікпенді айтамысың?

— Түрікпен дегеніңді қойшы осы, Есеней... Сибанда Әсіреп — Мүсірептен артық Сибан көргенім жоқ,— деді Ұлпан.

— Қойдым, айтпайын... Бірақ Елтінжалға екі ауыл еркін сияды.

— Екінші ауылыңды өзің қос. Мүсіреп ағай кіммен болса да сыйыса беретін адам ғой.

Ұлпан келесі жалды көрмей-ақ Еменалыға бере салды. Екі-үш қыстаудан әрі асырып тастады, болды. Онысына Есеней де наразылық білдірген жоқ.

— Шіркін-ай, Еменалы екеуіңнің жұлдыздарың қай жерде шақырайысып қарсы қарасып тұрғанын көрер ме едім бір!— деп кінаратсыз күлді.

— Еменалының жұлдызы қай жерде тұрғанын мен қайдан білейін... Менің жұлдызым бола қалса, сенің жұлдызыңның ық жағына тұратын шығар,— деді Ұлпан.

— Сенің не айтқаныңды Мұзбел де мақұлдап келе ме өзі, қалай, басын шұлғып қалды ғой!— деді Есеней.

— Мен Мұзбел торыны Қаршығалыда қалдырмай, Еменалы көрген сайын бір күйінсін деп әдейі ала кеттім... мінбесем де ерттеп белдеуге байлаймын да қоямын!— Ұлпан да күлді, астындағы Мұзбел торы да мақұлдап, басын шұлғып-шұлғып қалды.

— «Кәрі қыстау» тұтасымен Бесбайға тиетін болды ғой?

— Аман қайсы...