Улпан / Ұлпан - Ғабит Мүсірепов / Габит Мусрепов

— Сен ғой еріксіз айтқызған.

— Сен де жұрттың бәрін өз атымен атайтын боласың.

— Мен бе?

— Сен! Әуелі Есенейден бастап атайсың.

— Айтпаймын.

— Айтасың. Есенейдің көзінше айтасың.

— Өлсем де айтпаймын.

— Көрерміз...

Манағы далада шай жасалып жатыр екен. Шынар келіп самауыр қасына отырды. Ұлпан оған таяна отыра кетті.

— Өлердей шаршап, сусап қайттық,— деді Есенейге еркелей қарап.

— Көріп отырмын,— деді Есеней.

— Шынаржан, шайыңды тезірек құйшы!

Шай құйылып, Есенейден бастап беріліп жатыр. Кезегі келгенде Шынар қасында отырған Ұлпанға шай ұсынып еді, ол алмады.

— Ұлпан, шайыңды алшы...

Ұлпан алған да жоқ, бұрылған да жоқ.

— Ұлпан дейім, шайыңды алшы.

— Немене Ұлпан-Ұлпан деп! Менің атым жоқ па ? — деді Ұлпан Шынарға қабағын түйілдіре қарап. Шынар бозарып кетті. Ұлпанның жаңа ғана айтып келе жатқаны есіне түсе қалды. Енді қайттім? Шәшке қолында... Ұлпан алар емес. Қабағы түюлі, екі көзі тесіп барады. Дастарқан айналасында отырғандар да түгел бұған қарай қалыпты.

Шынар қолындағы шәшкені жерге қоя салды да тұра келіп Есенейге бір тізелеп сәлем етті. Содан кейін орнына отырды да, Ұлпанға шәшкені қайта ұсынды.

— Есеней, шайыңды алшы!—деді. Бет-аузы күйіп бара жатса да сасқалақтаған жоқ.

Ұлпан Шынарды көзімен еркелетіп күліп жіберді. Есеней қарқылдап, күлді.

— Ой, айналайын Шынаржан, еркек екенсің. Ұлпанды бір адамға Есеней деп айтқыза алмай қойып едім. Бүкіл Керей-Уаққа жол салып бердің, айналайын. Торқалы тоғыз орамалын, мойнымда! — деді.

— Қап, Есенейдің бар дүниелігін шаштырып алғанымды қарашы! Олжалас, әй!—деп Ұлпан да ақжарқын күліп жіберді.

Шынар, Ұлпан, Есеней, Әсіреп, Мүсіреп, Науша, Жаниша, Кенжетай — самауыр, дастарқанды айнала отырған. Бәрі де ақжарқын жүзбен күлісіп алды. Шай енді сорапталды келіп...

Кешке Ұлпан мен Шынар алты бақанға кетті. Еркектер даладағы орнынан қозғалған жоқ. Алыстап кейін қалған ойын-сауықты сол алыстан тыңдады.

Кәукер, Бикен деген екі әнші қыз сұңқылдатып ән салды. Алты бақанда шыққан дауыс бір көтеріліп, бір төмендеп, түйіле төнеді. Әуелі орағытып, қиыстырып, екі жеңгесіне құттықтау айтты. Еліміздің биігіне қолдарың жетті. Қашанда сол биікте көретін болайық. Күй сауған, бие сауған салпы етек өзіміздің елде де аз емес. Тек оларға да кез қырын сала жүріңдер... Сендердің табандарыңа кірген шегір біздің маңдайымызға кірсін. Бірге қуанайық, бірге күліп ойнайық...

Олардан кейін екі келіншек қосылып ән салды.

— Қой кетті...

Жалаң қабат шапанқан жаңбыр өтті,

Жаурадым, қалқажан.

Ата-енем...

Алғаным.. бәрі де үйде ұйықтап жатыр, қалқажан!

Сен де мендей боласың ғой бір күні —

Сен аяшы, қалқажан!..

Шынар солқылдап жылап жіберді. Көз алдына жаурап келе жатқан сорлы келіншек келе қалып еді. Аяп кетті.

— Сен неге жылайсың? Сенің де арманың бар ма? — деп Кәукер мен Бикен жас жеңгелеріне қадала қарасып сұрап еді, Шынар оларға:

Мен сондай жылауықпын,— деді.

Өлең ғой, әшейін...

— Қайдан әшейін болсын!—деді Ұлпан.

Төрт жолды өлеңнің бірінші жолы шолақ басталып, соңы үш жолы түгел буындас келетін бір түрі ертерек туса игірек. Кәукер мен Бикен Ұлпан мен Шынарға осындай өлең ұнайтын болар деп Біржанның бір әніне салды:

Көлбай, Жанбай,

Шідерімді кім алды Ләйлім алмай...

Шідерімнің Ібағасы қырық қысырақ

Сол себептен барамын сұрай алмай,

Сұрай алмай-и-и-ей!..

Ләйлім шырақ

Шідерімнің бағасы қырық қысырақ...