Улпан / Ұлпан - Ғабит Мүсірепов / Габит Мусрепов

— Әй, онда тіпті қызық болады екен... Ұлпан алғаш барған жерінен боталы пар жетелеп қайтыпты — деп жұрт дүңк ете түседі ғой. Сен қатың білмейтінің жоқ осы! —деп абайсызда отырған Шынарды кеудесінен итеріп қалып суға шалқасынан құлатты. Шынар аяқ-қолы ербелеңдеп тұра келді де, Ұлпанның ту сыртынан келіп жабысып оны да шалқасынан түсіріп, суға малып-малып алды. Екеуі тұра салып бірін-бірі қуып, су шашып, сұйық құм шайып, кезек-кезек құлап, баладай ойнап кетті. Үсті-бастары батпақ. Шектері қатып, езу жия алмай сықылықтап, шиқылдап, ықылық атып күле берді.

Бұл балалық шақтарында ойналмай қалған ойындары еді. Балалық шақтарында бүлінбей қалған күлкілері еді. Қазір сол ойналмай қалған бала шақтың, ойыны мен күлкісі бір сәтте жарқ етіп жарып шығып, бір-ақ бұрқ етті. Бойда қала берген қайғы-шердей, жинала берген кектей, ойналмай қалған ойын-күлкі де, сәті келіп қалса, жарылып шықпай қоймайды екен.

Еркек-шора болып өскен Ұлпан еркек балаша ойнап өсті. Қыз табиғатың қыз ойын-күлкісін бұзып та алды. Шынар болса, жасынан ескі-құсқы киіп, тең құрбыларынан қорынып, қорғалақтай өсті. Екеуінің де балалық шағынан бойда қала берген ойын-күлкілерінің жарқ еткені осы еді.

Екі жас келіншек тағы да біраз су шашып, батпақ лақтырысып, кек құрақпен сабаласып, үсті-бастары сатпақ-сатпақ болғанша ойнады. Әрең тоқтады.

— Мұндай қызық болмас.

— Менің шегім үзіліп кете жаздады.

— Қояйық енді. Жетер.

Екеуі тағы да біраз құлаштай сермеп, жүзіп алды да, жағаға қарай беттеді. Ою-қиюы, иіліс-бүгілісі құдай-шебердің қолынан дұрыс шыққан сұлу денелер еңкейе берген күн көзіне әдейі тосылғандай түгел жасырынбай келеді. Бірі ат үстінде, бірі өмір бойы жаяу жүріп шыныққан. Бір мысқал арам еті жоқ жас денелер бүгін бір сәтке еркіндік алып, көркемдік әнін салып келе жатқандай еді.

Екі келіншек киініп болған соң ойнақы бота екеуін қайта айналдырды. Бота болыңдар, ойнайық дейтін сияқты. Сендер қашыңдар, мен қуайын дейтін сияқты. Әйтпесе, тұз беріңдер — «буһ»!—дейді. «Буһ!» деген түйе тілінде түз деген сөз екенін біздің тіл ғалымдары оңай-ақ дәлелдеп берер еді. Әттең, ол кезде ондай ғалымдар болмаған соң Ұлпан мен Шынар оған түсіне де алмады. Тұзды ботаға түсінбей-ақ бере берді.

Ауылға жақындай келе Ұлпан құрылып жатқан алты бақанды көрді. Екі жігіт бақандарын байластырып болып, енді арқандарын тағып жатыр екен.

— Бұларың, кім? Бұл ауылда жігіттерің бар ма еді? — деп сұрады Ұлпан.

— Төрттен астам ауылының жігіттері ғой алты бақан құрып жатқан. Кешке алты бақан тебеміз.

— Төрттен астам?

— Төрттен астам дегенге де түсінбеймісің?

— Түсінсем сұрар ма едім.

— Төрт дегенді білесің ғой. Соған тағы бірді қосшы.

— Қостым.

— Нешеу болды.

— Бесеу болат та.

— Бесбай ауылы дегенді «Төрттен астам» ауылы деме« генде қалай атаймыз? Сен де солай атайтын боласың.

— Жоқ, мен олай атамайтын болармын. Менің Есеней екенімді білемісің?

— Білемін... Би ағамыз сені солай атап кетіпті ғой.

— Білсең, мен әр ауылды өзінің атымен атайтын болатын бай ауылы дермін. Сенің ауылыңның «Екі үй Түн деген атын да жойдырармын. Аталарыңның аты кім еді?

Жұрт дегенді тағы бір түрлі етіп айтып көрші.

Ел ме?

Иә, ие, ел... енді соған күйеуің бір жақтан келгенде не амандасатыныңды қосшы...

Ат-көлік аман келдің бе, дейтін шығар.

Енді соның ат-көлік дегенін таста да, аман дегенін қос.

— Еламан, Еламан ба?

— Иә, ие, сол.

— Тәңірі алғыр-ау, Бесбайыңды да, Еламаныңды да атап қойдың ғой!

— Сөйттім бе, әй! Аузыңнан шығара көрмеші, апатай.

— Шығарғанда қандай! Айдай әлемге таратам. Бесбай дедің бе, Еламан дедің бе?