Улпан / Ұлпан - Ғабит Мүсірепов / Габит Мусрепов

— Барлығы асыл... қымбат дүниелік!

— Мына сандықтың ішіне қараңдар! Қант, шай... өрік-мейіз... шыны-аяқ-шәшке... Қымыз аяқтары.„ орамал-дастарқан... бет орамал... толып тұр!

Әйелдер екі сандыққа кезек-кезек жүгіріп естерінен танып қалды. Кедейлік тақсіретін тартып баққан сорлылар ыржақтап, мағынасыз күледі. Аш адамдардың тамаққа жабылғаны сияқты, бұрын көздері көрмеген дүниелікті бірінің қолынан бірі жұлып алып көреді де, не көргенін ұмытып қалып қайта жабысады. Екі сандықтың ішіндегі бұйымдар үш әйелдің қолдарынан ең кемі үш реттен өтсе де, әлі қанша екенін шамалап, әлде бір киімді түстеп қалған біреуі жоқ. Әйтеуір көп, әйтеуір асыл бұйымдар, әйтеуір Шынарға арналып келген. Сандықтың түбіне таман бірнеше топ кездемелер жатқанын көріп жүрсе де, әйелдер оған айналмай, тігулі киімдерді айналдыра берді, таңдана берді... тамсана берді... Солай бола тұрса да бұл байлықтың қорқаулығы емес, кедейліктің жұтынуы еді.

Кексе әйелдерден бұрын Шынар есін жинады.

— Ертең қонақтарымыз келеді, жүгімізді жинап алайық та, жеңеше!—деді. Әйелдер әрең дегенде қымбат дүниелікті көздері қиып сандықтарға қайта сала бастады...

Ертеңіне түске тармаса Ұлпанымен Есеней, Есенейімен Ұлпан келді... Екі үйлі Түрікпен қыстауының айналасы құлпырып тұр екен. Қардың суымен тез өсіп кететін көнді жердің бидайығы бас жарып, үлпілдегі шашақтана бастапты. Одан әрі, жарқырап жатқан көлге дейін, қара топырақты жерге шығатын мың түрлі асыл шөптер гүл атып, қызылды-жасылды щұбартып жатыр. Қыр жоңышқасының сарғыш, жасыл-көк гүлдері де қою көрінеді. Әр жерге топталып ескен тікендер алтындай жарқыраған сары гүлдерін төгіп тұр. Ауылдың аз ғана малы көк жазыққа тұяғын да тигізбеген сияқты. Балғын көктем бар ажары мен мырзалығын төге салыпты. Қыстаудың өзі де шоқ ағаштың қойнауына салынған екен. Жазғытұрғы самал жел ақырын ескектеп көк дүниені тербетіп қояды. Қазақ мұндай жерді көргенде аунап-аунап алғысы келеді.

Ұлпан пәуескеден түсе сала, көзін жұмып, мұрнын дала иісіне тосып, бір-екі рет кеудесін кере демін алды да:

Жұмақ қой мына жер! Біздің ауылды қара топырақ, шаң басып кетті,— деді. Ешкімге қарамай, ешкімге оғын қадамай айтты.— Антұрған-ау, сенің гүл-гүл жайнап жүргенің осыдан екен ғой!—деп, жымия күлімдеп жақындай беріп Шынарға осылай амандасты.

Күндесең, қасыма көшіп кел! Көкке тойындырып жіберейін.

Көне бер, Ұлпан... жұмақ болса біраз күн жатып, аунап-қунап кетейік.

— Менің ақ ботам қайда? —деді Ұлпан ойнап тіксіні ем болып.

— Бой жазып келуге далаға кетті. Келеді қазір.

— Қорадан шығарма, жанға көрсетпе дегенім қайда?

— Күнде айтам, болмайды. Өзі бір ерке неме...

— Тоқтай тұр, сен қатын.

— Тұрмын ғой алдыңда!..

— Кәнекей, қысқы үйге кіресіңдер ме, жазғы үйге кіресіңдер ме? Әлде мына көкке аунай кетесіңдер ме, — деді Мүсіреп, шетірек жайылған киіз, кілем, жастықтарды нұсқап.

— Ұлпан-ау, Шақшақ бидің қызын алған соң мына Түрікпеннің құтыруын қара!..

— Мүсіреп ағама бәрі жарасады. Мынау ғой бәрін құлпыртып қойған! —Ұлпан Шынарды құшақтап алды да:-— Далаға отырайық, Есеней. Мен Қаршығалымды көргендей қуанып кеттім,— деп күрсініп қалды.

Той болды. Даушылар болды. Сұраншылар болды. Ауыл айналасы уда-шу, Ұлпан жеріне жете шаршап еді. Қаптаған жұрттың қоршауында даланы көре алмағандай екен. Жарқырап жатқан Қарағайлы, Құдайқұл деген екі әдемі құм-қайран, көлдердің жағасына да бара алмап еді. Енді соның бәрінен құтылып еркіндік сезінді. Ойын-күлкісі жарасқан, аузыңды бақпай қалжыңдаса беретін адал достарының үйіне кірмей жатып-ақ дүниесі кеңіді де кетті.

— Еркектер, сорайып тұрып алмай, отырсаңдаршы! — Ұлпан өзі далаға жайылған кілемнің үстіне барып бұрын отырды.

Есеней де кіші-гірім қайықтай кебісін тастап жоғары шықты.