Улпан / Ұлпан - Ғабит Мүсірепов / Габит Мусрепов

— Әй, қатың әуелі шайыңды әкел! — деді Ұлпан Шынарға еркек даусына салып жекірген болып.— Неменеңе мәз болып ыржия бересің!..

Шай тұрмандары өзі де келе жатқан. Науша орамал, дастарқан көтеріп, Жаниша құман, леген көтеріп жер үйден шыға беріп еді, Ұлпан соны көріп қалып бұйырып отыр. Жаниша әуелі құман, легенін жерге қойып Есенейге бір тізелеп сәлем етті. Содан кейін құманын оңтайлап, легенін Есенейдің алдына тосты. Қонақтардың қолына су құйды.

Науша үндемей келіп дастарқан жая бастағанда Есеней Мүсірепке қарап:

— Мына кісі кім? —деп сұрады.

— Құдағиың... Шынардың шешесі.

— Бәсе, сені осынша жарылқап жатқан кім екен деп отырсам осы кісі екен ғой!

— Осы кісі.

— Отаулары әлі келмепті,— деді Ұлпан. Шынар қысылып, қызарып кетті. «Қайдағы отау?»..

Шай келген соң Ұлпан Шынарға таяна жақын отырып еді, Шынарды тізесімен түртіп қалды. «Тырс епте!» дегені сияқты екен. Шынар жымиды да үндеген жоқ.

Бауырсақ жайылды, құймақ қойылды. Қант, өрік-мейіз қойылып жатыр. Шынардың шешесі беті жабулы тағы бір табақ көтеріп, ұяла жымиып келеді. Шынар болмай пісіртті, әйтпесе сый қонаққа берер тамақ емес. Онысы — күлге көміп пісіріп, сары майға бұлғаған ыстық нан еді.

Ұлпан оның не екенін иісінен сезіп, табақтың бетін ашты да:

— Өзіме беріңізші, шеше... бұл еркектер жейтін тамақ емес! — деді.

Нанды күлге көміп пісіру баяғының, баяғысынан бері келе жатса да, көшпелі қазақтың аузынан әлі дәмі кетпеген асы. Ұлпан табақты бас салды. Еркекше аузын толтыра жей бастады.

— Ауыз тигізеді екен деп дәметпеңдер!

— Тым болмаса сарқытыңды қалдыр...

— Жоқ!

Ақнарды жетелеп Әсіреп келе жатыр. Үкідей ұлпа жүнді ақ бота тайралаңдап ойнақтаған болады. Аяқтары сабаудай жіңішке. Көздері тостағандай, сұлу-ақ.

Ұлпан көре сала атып тұрды.

— Сен қарама, көзің тиеді! — деп Есенейге бір жалт етіп қалып, Әсірепке қарай тез жөнеліп кетті.

Әсіреп Ұлпанды ұзатып әкелгенде күйеу-қосшы болып барған. Ұлпан онымен де еркін сөйлесетін.

— Үлкен қайным, малың ерісті болсын.

— Айтқаның келсін, жеңеше.

Екеуі де күліп жіберді. Жасы үлкен кісіні жас келіншек қайным десе, жас келіншекті сақалына бурыл кіре бастаған адам жеңеше десе, күлмеске болар ма? Құдайдың бір еріксіз қисындастырып қойғаны да. Енді бұл жайға бүкіл Сибан болып көз үйрете бермеске шарасы жоқ. Ұлпан Сибанның, ең үлкен әйелі, ел бәйбішесі!

Әсіреп түйені желге қарсы шөктірді де, Есенейге келіп сәлем беріп шайға отырды.

Ақ бота енді жатқан енесімен ойнай бастады. Енесі түрегеліп тұрғанда оның басы-көзіне бойы жетпейтін. Ойнап келіп соғылғанда да енесінің серейген аяғынан жылылық та, жұмсақтық та таба алмай тез шегініп кетуші еді. Енді міне, қандай рақат, жардай болып жатқан енесінің қабырғасына соғылсаң да, өркешіне соғылсаң да әрі жылы, әрі жұп-жұмсақ. Құлақтарын тістелеп, көздерін аймалап ойнай бер, ойнай бер!

Ұлпанға Шынар келіп қосылды.

— Күн бойғысы осы... Енесін еміп алады да, ойнай береді. Өзіңе тартыпты. Қазір маған да келіп, менімен де ойнайды,— деді.

Шынардың даусына үйренген жас бота еңкелектей жүгіріп келіп Шынарға аз-ақ соғылмай өтті. Төрт аяғына әлі ие бола алмайды екен. Соғылса Шынар да, өзі де жығылатын еді. Шынар қалтасынан бір түйір тұз алып, ботаны шақырды. Қазақ баласын шақырғандай:— Келе ғой, айналайын,— деді. Бота құлағын жымитып, қабағын түйіп келіп, Шынардың алақанындағы тұзды еріндерімен сыпырып әкетті. Басын шайқай жүріп тұзды сорып жүр, жеп жүр.

— Маған да тұз берші, әй!

Алақанында бір түйір тұз, Ұлпан ботаны Шынардың даусына салып шақырды.

— Келе ғой, айналайын, келе ғой!

Бота бір келіп алақанынан тұз алған соң Ұлпан Шынарды қуып жіберді.