Дон Кихот І - Мигель де Сервантес

— Шын мәнінде де, ежелден оқырман жұртшылық деп аталатын тәртіп орнатқыштан қорықпайтын амалым қане — егер елеусіз-ескерусіз өткізген осынша жылдан кейін, өзім біраз жасқа келіп қалған адам, бүгін оның талғам таразысына кепкен ағаштай құрғақ, тапқырлығымен тәнті қыла алмайтын, сөзінің сәнімен де, қисындарының қызықтылығымен де ерекшеленбейтін, қандай да болсын ғылыми деректерден мақұрым, жөн айтып, жол көрсетпейтін, парақ жиегінде сілтемелері мен соңында түсініктемелері жоқ шығарманы ұсынғалы отырсам, ал басқа авторлар болса өз кітаптарын, мейлі ол тіпті игі-жақсылар ортасындағы өсек-аяңды баяндау түрінде жазылған дүние болса да, Аристотельдің, Платонның және басқа да бір қауым философтың нақыл сөздерімен нақыштап, оқырманның айызын қандырып жатса және осы арқылы бұл авторлар өздерін көп оқыған, көп білетін және айтқыш адам ретінде танытып жатса қайтпексің? Ол деген не — олар тіпті сізге Қасиетті жазбадан да сілтеме келтіреді! Соны көргенде тіпті әулие Фома сияқты біреулерді немесе шіркеудің басқа бір ұстазын оқып отырғандай әсерде қаласың. Оған қоса олар әдеп-салтты сақтаудың да асқан шебері: бір бетінде сізге ойын-күлкімен уақытын текке өткізіп жүрген тентек жайында әңгімелесе, екіншісінде жүрек қылын қозғайтын, оқу немесе тыңдау жаныңды жай тапқызып, ләззатқа бөлейтін христиандық рухтағы шағын уағызды алдыңызға тартады. Менің кітабымда мұның бірі де жоқ, өйткені парақ жиегіне шығарып жазатын ештеңем жоқ және түсініктеме беретін де бірдеңе табылмайды; оған қоса, бұл кітапты жазғанда өзімнің қандай авторларды өнеге тұтқанымнан хабарым болмағандықтан, қалыптасқан дәстүр бойынша әліпбилік тәртіппен есімдер тізімін де келтіре алмаймын — әдетте мұндай тізімде Аристотель де, Ксенофонт та, тіпті бірі сойып салма сыншы, енді бірі суретші болғанына қарамай Зоил мен Зевскид те міндетті түрде жүрер еді. Кітабымның бас жағынан сонеттерді де ұшырата алмайсыз — әсіресе, герцогтардың, маркиздердің, графтардың, епископтардың, ханымдардың немесе атағы жер жарған ақындардың сонеттерін айтам. Егер дәрежелі достарымның екі-үшеуіне өтініш білдіре қалсам, олар мен үшін сонет жазар да еді және жазғанда тіпті испанның айтулы деген ақындарының шығармалары да шендесе алмайтын дүниелерді туындатар еді.

— Сонымен, тоқ етерін айтқанда, достым әрі мархабатты мырзам, — дедім сөзімді әрмен жалғап, — жаратқан иеміз жетіспей жатқан нәрселерінің бәрін жиып-теріп әспеттеп беретін біреуді жібергенше сеньор Дон Кихоттың ламанчалық архивтерде қамалып жата бергені жөн ғой деп тұрмын. Өйткені, кітабымды жөндеуге шамам жетпейді; біріншіден, менде бұған лайықты білім де, дарын да жоқ, ал, екіншіден, туа бітті жалқаулығым мен еріншектігім авторлар іздеп алақұйын болуға ерік бермейді, ашығын айтқанда, олар онсыз да өзім жақсы білетін нәрселерден артық бірдеңе айта алады деп ойламаймын. Менің алаңдаушылығым мен абыржушылығымды туғызып отырған да осы нәрселер, — әлгінде айтқанымның бәрі осыған толық негіз бола алады.

Мені тыңдап болған әлгі досым маңдайын бір қойып қалды да, рақаттана қарқылдай күліп алған соң: