Дон Кихот І - Мигель де Сервантес

Сөйтіп, латыншылау мен басқа да осындай қитұрқы әрекеттердің арқасында аз дегенде грамматик ретінде көрініп қаласыз, ал біздің заманымызда бұл біраз абырой-атақ әрі едәуір қаражат әкелетін нәрсе.

Ал, енді кітаптың соңында берілетін түсініктемелерге келсек, еш шімірікпестен былай істеуіңізге болады: егер хикаятыңызда әлдебір дәу жайында айтыла қалса, — оны Голиаф деп атай салыңыз, одан сізге келіп-кетер не бар, — онда мына секілді ауқымды түсініктеме де қол астыңызда даяр боп тұра қалады: Голиаф деген дәу — филистимлян, Патшалықтар кітабында, пәлен деген тарауда айтылғандай, оны Теревинд аймағында бақташы Давид сақпаннан атылған таспен жазым еткен.

Ал, егер зайырлы ғылымдарды жетік меңгерген адам және оған қоса космограф ретінде жылт ете қалмақ болсаңыз кітабыңызда Тахо өзенін еске сала кетуге талпыныңыз, — ендеше сізге тағы бір тамаша түсініктеме дайын, яғни былай: Өзен күллі Испаниялар корольдерінің бірінің есімімен осылайша Тахо деп аталған; әне бір тұстан бастау алады, сөйтеді де, атақты Лиссабон қаласының қабырғаларын жанай өтіп, Мұхит-Теңізге барып құяды; оның табанында алтын құм бар деген жорамал айтылады, және әрмен қарай да осылай. Әгәрәки ұрылар жайында сөз боп жатса — сізге Кактың өзім бес саусақтай жақсы білетін хикаясын айтып берем; жеңіл жүрісті әйелдер жайында айтсаңыз — сізге епископ Мондоньедскийдің көмегі әзір: ол Ламия, Лаида және Флораны құзырыңызға тапсырады, ал оған сілтеме жасау беделіңізді бекіте түседі; қатыгез қатындар жайында айтсаңыз — Овидий сізге өзінің Медеясын тарту етеді; сиқыршы және балгер әйелдер жайында айтсаңыз — сізге Гомерден — Калипсо, Вергилийден — Цирцея табылады; ержүрек қолбасшылар жайында айтсаңыз — Юлий Цезарьдің “Жазбалары” сізді оның өз тұлға-тұрпатымен таныстырады, ал Плутарх болса сансыз көп Александр туралы әңгімені алға тартады. Егер әңгіме махаббат жайында болса — тоскан тілінде екі-үш сөз білсеңіз болды, Лев Иудеймен қиналмай тіл табыса кетесіз, басқа болса бір сәрі, ал одан құр қол қайтпайтыныңыз кәміл. Егер жат елдерде тентіреп жүруге құлқыңыз болмаса, онда өз отаныңыздан Фонсеканың Жаратқанға деген сүйіспеншілік жайында деп аталатын трактатын таба аласыз, ол өзіңізді де, бұл салада сізден гөрі көбірек түйсінетін оқырмандарды да мейлінше қанағаттандыра алады. Сөйтіп, енді сізге осы аталған есімдердің бәрін еске салып, әлгінде өзім санамалап шыққан шығармаларға сілтеме жасау ғана қалады; ал түсініктемелер мен парақ жиегіндегі жазба дейтіндерді маған-ақ қалдырыңыз: хикаяңыздың бос жиектерінің бәрі тұтас түрлі жазбамен шұбартып, кітап соңындағы түсініктемелердің талай парақ боларына серт берем.