– Мені шағатын жылан қойнымда отыр ғой! Несіне қалам бұл жерде, бұл елде?! Жоқпын мен сендерге! Шық, жүр, Баймағамбет! – деп, ақыра бұйрық етті де, Баймағамбетті ертіп, тысқа шықты.

Соңғы бір айдан бері өзі мініп жүрген Есентайдың "Сұржорға аты" деген ат белдеуде байлаулы тұр еді. Соны өзі шешіп мініп алды. Баймағамбетке нұсқап, Мағаштың атын көрсетті.

– Мін мынау атқа, баста мені! Кеттік бұл елден, бұл қу өмірден! – деді. Өңі аппақ боп бозарған. Бойындағы үнсіз қатты ашудан бетінің түктері бозарып шыққан. Баймағамбет кермедегі атқа қарғып мінді де, Абайдың алдына түсті.

– Қалай бастайын?

– Тарт батысқа қарай! – деп, Абай Сұржорғаны тебініп, қамшылай жөнелді.

Мағаш пен Кәкітай есі шыққандай не қыларды білмей, дал болып, үркіп қалысқан еді.

Абайлар тасырлатып қатты кетіп барады. Осы кезде енді сыртқа шығып, әлі аңырған күйде тұрып қалған Мағаш пен Кәкітайдың қасына Ысқақ пен Шұбар ат үстінде тақап келіп қалған еді. Ысқақ алдында тұрған жастардың і і арын жақтырмай шошынып қалып: "Ой, немене, не болған? Анау Абай ма?! Қайда барады? Не қып барады?" – деді.

Мағаш бұл туысқандардың жүзіне қарамай, қырын тұрып, өзімен өзі сөйлегендей, шатасқандай бір жайды айтты.

– Білмедім, бұл дүние не боп барады?.. Кетті елден, бұл жұрттан... Күдер үзіп!.. Енді қайта оралмас боп кетіп барады, әне!.. – деп тоқтап, тамағына жас тығылғандай, ызалы жас түйіліп тұрып қалды.

Сол-ақ екен, Шұбар сәтте құбылып, жаны күйген кісі боп: "Не дейді? Құдай-ау, не дейді. Жібергеніміз бе? Жүрсеңші, Ысқақ аға!" – деп, атын борбайлап, Абайдың соңынан шаба жөнелді. Ысқақ бірге шапты.

Жайлаудың бұлтсыз ашық кеші батып қалған еді. Үлкен шарасы қып-қызыл боп шөгіп бара жатқан күн алыстағы саржотаға жарым бойымен бата берген шақта, бар дүние қызыл арай, соншалық айқын қызыл бояуға малынғандай. Жырақтағы таулар да, жақындағы мал, ауыл-үйлер де, қазір міне Абай мен Баймағамбеттің қатты жортып келе жатқан аттары мен өздері де сол қызыл іреңде, басқарған, өзгерген.

Енді біразда бұлардың өз аттарының дүбірін басып, тасырлатып шауып келіп қалған, арттан қуған кісілердің аңғары байқалды. Абай бұрылған жоқ еді. Алда келе жатқан Баймағамбет бұрыла берді де, ат басын іркіп, тоқтай қалды.

Сол арада шауып кеп жеткен Ысқақ пен Шұбар Абайдың екі жағынан жарыла келіп, жете берді де, аттарынан секіріп-секіріп түсті. Ұзын бойлы, ұзын қара сақалды Шұбар қазір сұп-сұр боп алыпты. Зарлап: "Ағатай, Абай аға, қайда барасың?" – деп жүгіре басып кеп, Сұржорға аттың шылбырын қолына алды.

Абай бұның үнін де, өзін де жақтырмай: "Тұр былай, жібер!" – деп еді.

Шұбар сол сәтте Абайдың атының шылбырын өзінің мойнына ұзын сақалын қоса бастырып, екі орап алды. Соншалық жасанды құбылыс көрсетіп, түк аямас жан болып, даусы да дірілдей түсті. Анық аяр құбылдың сөзін тастады.

– Кетпейсің еліңнен, бауыр жұртыңнан! Айналайын Абай аға! Кетер болсаң, міне, мені буындырып, атыңның тұяғына бастырып, өлтіріп кет! – деп айғайлап жіберді.

Енді Ысқақ та келіп, жаяу күйде Абайдың атының сулығынан алып тұр еді. "Сабыр қыл, Абай!" – деп, ол анадай аярланбай, бірақ шын қысылып, күйзелген кісінің үнімен сөйледі.

– Жаңа ғана жайын біліп шықтым. Анау сүйген балаң Әбіштің санадан сарғайған жары, қайғылы Мағыш қазір үзілгелі жатыр! Сені "соңғы демім үзілерде бір көріп, ырза қош айтсам" деп арман етті. Кешегі Әбішіңнің әруағын ұмытасың ба? Бұ да балаң еді. Қош айтпай кетесің бе? – дегенде, Абай шұғыл өзгеріп, алдыңғы байлауынан амалсыз айнып қалды.

– Соным бар ма еді? Менен де мұңлы сорлым бар ма еді?! – деді. Амалсыз қайтатын жайының белгісі еді.