Ялымов Ақмоланың ноғайы. Өзі біраз оқығандау. Өзі кіре конторында қызмет қылады. Және кішкене бақал дүкені бар. Шолақ көпес. Әрине, жүрген-тұрған саудагер қулар пысық келеді. Сол пысықтықпен, енді патша түскен соң «барлық мұсылмандардың атынан» сөйлеп жүр. Қалалық комитетке қазақтың, ноғайдың күшімен кірген, мінезі екіұрық, жындылау адам еді.

Қырға қазақ еліне кісі шығаруға әлгі медреседе жиылып, сөйлесіп отырғанымызда, бір сөздің ретінен Ялымов пен біздің Балапан қағысып қалды. Балапан:

— Қырға ылғи қазақ жігіттерін жіберу керек, — дейді. Ялымов ноғай жігіттерін көбірек шығарғысы келеді. Ноғай болғанда, көбі сол уақ балаған саудагерлері болады.

Осы ретте Балапан екеуі қағысып қалды.

Ялымов Балапанға ақырды. Үстелді қойып қалып, түрегеліп Балапанға ежірейді. Бапаң қанша көсем, пысық болғанмен, қаланың кедейі, жатағы... азырақ бәсеңсіп қалды. Бірақ қорыққан жоқ.

Ақырында, қырға қазағы бар, ноғайы бар бірнеше кісілер шығатын болып тарқадық. Тысқа шыққан соң кейбір жігіттер қалжыңдап Балапанға күлді:

— Ялымов сізге ақырып тастады-ау! — десті.

Ертеңінде Балапан менің пәтеріме келді.

— Ялымов деген бір ит қой өзі... Мұндай итті әнеугүні қайдан сайладық осы? — деді.

Мен қалжыңдап күліп:

— Бірақ өзіңіз кеше одан қаймығып қалдыңыз ғой! — дедім. Бапан:

— Жоқ, мен кеше өзім қапыда қалдым... Ол маған үйдеп айтуға «неимейіш права« (не имеешь право) екен. Оны өзім соңынан біліп қалдым! —деді.

Балапанның осы сөзі осы күнге шейін Ақмола жігіттерінің аузынан қалмайды.

Тез бұдан кейін тағы да комитет сайлауы болды.

Қысқасы, аз уақытта Ақмолада талай жиылыс болып, талай рет комитет сайлауы болды...

Уездік комитет атынан қырға кісілер шығып, қазақ арасына да комитет сайлауын кіргізе бастады. Сансыз жиылыстың, сансыз сайлаудың жуан ішінде жүрдік.

Сөз көп. Пәтуа жоқ. Жиналыс көп, тиянақ жоқ. Үкімет әлсіз. Үкімет комитеттің қолында болмай, ақырында Керенский үкіметінің уездік комиссары келді. Уездің әмірі соның қолында болды. Бірақ оның әмірі де қуатты, күшті емес. Жұрттың бәрі өзі бек, өзі төре. Сот дағдарып, милиция әлсіз бола бастады. Үкіметке бағыну азая бастады.

Николай заманында ел жеген болыстар, ел жеген приставтар, крестьянский начальниктер бос жүрді. Кейбіреулері бұрынғы орындарынан түссе де жазаларын тартпай, кеңшілікте жүрді. Оларды жазаландырайын деген үкімет жоқ болды. Бұрынғы-бұрынғы емес, әсіресе кешегі 1916 жылғы қазақтың бунтында, қазақ жастарын қара жұмысқа алған қарсаңда, қазақты жеген, қазақты қан қақсатқан жаман адамдардың, залым ұлықтардың жазаларын тартпай бос жүргендеріне іш күйетін болды. Не қылуға білмей, құр тек әр жерде айтып құр жүгіріп жүрдік.

Спасск заводында тұрып, 1916 жылғы қазақ жастарын «приемнан қалдырам», — деп, заводтағы бай Сейіткамалұлыменен бірігіп, елді тұздықтап соққан начальник Гаякович дегенді және Ақмолада тұрып, Ақкөл поселкесінде тұрып, жастарды қарағанда елді тоқтыша домалатып сойған Орлов деген начальникті тұтқынға алып, сотқа беріп, жазасын тартқызайық дегеніме ешбір демеу таба алмадым. Біраз тыпырладым да қойдым. Жазалы адамды жазаландыратын пәтуалы, қуатты, әділ сотты, күшті үкіметті табу қиын бола бастады. Жұрт өз бетімен кетті. Жұрттың көбі бостандықты өз еркімен, өзінше түсіне бастады.

Біреуді біреу басынып, бір лайықсыз іс істесе, «бұл қалай?» десең:

— Е, бұл слауода! (свобода) — дейтін болды.

Қазақстанның әр жерінде-ақ уездік, облыстық съездер ашыла бастады. Сәуір кезінде Омбы қаласында, Ақмола облысының облыстық қазақ жиылысы деген болды. Жиылысқа біз Құсайын фельдшер мен Байсейітті жібердік. Бұлармен бірге өз беттерімен қырдың бір-екі жуандары да кетті. Бірі Тама Жантөре, бірі жоғарыда айтылатын «Қоржынкөлдің» Олжабай болысы. Сол жиылыста Облыстық қазақ комитеті сайланды.