Улпан / Ұлпан - Ғабит Мүсірепов / Габит Мусрепов

Аппақ болса керек. Тойымызда бас балуанның бәйгесіне тігерміз деп отырмыз.

— Сен немене, маған бас балуанға түс деп Ұлпанды қызықтырып отырмысың?

— Түссең несі бар? Қартайып отырмысың? Талай түскенсің.

— Түседі, түсесің? — деді Ұлпан Есенейді тізесінен қағып қалып.— Ақ бота менікі болады!

— Онда біздің тойда бас балуанға сен де түс,— деді Есеней Мүсірепке.

— Түсемін.

Осымен күреспей-ақ алатын бас балуандардың бір бәйгесі шешіліп қалды да, Ұлпан өзі қандай бәйге берерін ойлана бастады.

— Абысынымыздың аты Шынар дедіңіз ғой, Мүсіреп аға! Аты қандай жақсы еді!

— Аты Шынар болмаса алып не қылам!

— Пай-пай-ой! Бөсуіңе болайын! — деді Есеней.

— Бөскен-бөспегенімді көргенде айтарсың!

— Ұлпаннан да сұлу дегің келе ме?

— Әр әйел өзінше сұлу болу керек. Қара ат сұлу ма, торы ат сұлу ма демейміз ғой! Көркем дейміз, сұлу дейміз, ажарлы дейміз, сүйкімді дейміз, әдемі дейміз, сымбатты дейміз, бәденді дейміз... Соның бірінен бірінің артық-кемін кім айта алады?

— Еркектің көркі ақылында, әйелдің ақылы көркінде демейтін бе едің?

— Ол ескі нақыл ғой. Шынардың ақылы көркінде ғана емес, әйтеуір...

— Ұлпанжан, байқаймысың, мынаның өзінің есі кіріп қалыпты.

— Өзің де адам болып қалыпсың...

— Оның рас, Түрікпен. Мына кісі мені билеп әкетті біржола... Қалай айдаса, солай жүре берем. Бұдан былай мен кім болсам да осының арқасы. Сенің келіншегің де сондай ма?

— Қазір байғұстың ботадан қолы босай алмай жүр. Көзінің бір талығып-талмаурап қарайтыны бар. Бар айтарын көзімен айтады. Отын жоқ дейді — жүгірем... тезек теріп әкелем. Су жоқ дейді — екі шелекті ала-сала көлге қарай жүгірем...

— Жүгіретін шығарсың!

— Мен Мүсіреп ағай не айтса да сенем,— деді Ұлпан.

— Сен айттың болды. Мен жеңілдім,— деді Есеней.

— Мүсіреп аға, ертең менімен бірге базар аралауға уақытыңыз болар ма екен? Өз жұмысыңыз онша көп емес пе еді?

— Базарға бір ғана кіріп шығатын жұмысым бар.

— Мен немене, жалғыз отыра берем бе?

— Мүсіреп ағай күндіз менімен түнде сенімен болады. Үлкен үйдің айналасы толған жұрт. Күндіз сенің өз жұмысың да аз болмас. Керей-Уағың тосып жүрген көрінеді ғой. Әйтпесе, өзің жүр менімен.

— Жоқ, мен базар аралап көрген емеспін.

Ертеңіне Ұлпан шешесі мен Мүсірепті алып базар аралауға кетті. Пәуескеге міне бере Шынардың жайып сұрастыра бастады.

— Бойы қандай?

— Тап өзіңдей. Азғана талдырмаштау ма қалай... Сендей қасқыр қуған қыз емес, түйе жетелеп өсіпті.

— Мінезі қандай, жақсы ма? Жұғымды ма?

— Мінезі ме? Үркек емес... Ауылдың барлық кемпірлері «Айналайыным-ай!» дейді. Бала біткен «Әяй-апа!» — дейді. Мен өзім Ақмаралым деймін.

Ұлпанның есіне ақ маралы түсіп кетті де жылап жібере жаздады. Мүсірептің әйелін «Ақмаралым» дегені де әлденені елестетіп еді. Жайдан-жай солай атай салмаған болар...

— Мүсіреп аға, сіздің ауыл мен біздің ауылдың арасы алыс емес пе?

— Қай ауылыңды айтасың?

— Ойынға айналдырмаңызшы, аға... Есенейдің ауылын айтамын да.

— Жаз бойы жайлау көлдерінде бірге отырамыз. Қыстауларымыз бөлек, алыстау.

Кенеттен Ұлпан:

— Мүсіреп аға, сіз бай болсаңыз қайтер едіңіз, не істер едіңіз? —деді.

— Мен әуелі бай болмас едім,— деді Мүсіреп.— Байлық деген немене өзі? Азап қой! Бай адам күні-түні, қысы-жазы малын ойлайды да, өзі де малға ұқсап кетеді. Мінез-құлқы малында, адамдығынан айрыла береді.

Мүсіреп тағы бірдемелер айтпақ еді, таба алмады.

— Жоқ, сірағысын айтам, бай болсаңыз деймін.