Улпан / Ұлпан - Ғабит Мүсірепов / Габит Мусрепов

Жасыл-көк шымылдықты екі бақанға көріп ұстап, исі Сибанның қыз-келіншегі Ұлпанның алдынан шығып еді. Шымылдық алдында қос қабат барқыт қамзолдың сыртынан көк жібек тысты пұшпақ ішік киген Айтолқын—Еменалының әйелі, бойы шарғылау, бөктеріншектілеу болған соң, бүгін жаулығын биігірек етіп салыпты. Екі жағындағы екі жас келіншек жазғытұрғы жылынған күннің райына қарай жеңіл киінген — оқалаған сәукеле, жеңсіз қамзол, қос етек көйлек. Үшеуі де қабырғаласып ете берген Есенейдің пәуескесіне беттерін бұрып бір тізелеп сәлем етті. Пәуеске, әрине, үн қатқан жоқ.

Шымылдық Ұлпанға қарай, Ұлпан шымылдыққа қарай қарама-қарсы баяу жүріп келіп тоқтады. Мынау жаулығы қақырайған Еменалының әйелі болар... Қандай көр-жалқау екен? Табақтай бетінен сорғалаған тер жаулықтың алқымын қап-қара қылып жібергені сонша, сақалы бар ма деп қалғандай екенсің. Е, мына қыпша бел, сұңғақ бойы, қызыл шырайлы торғылт келіншек Шынар болар. Аяғында кестелі етік... Ие, сол екен... күлімдеп, іші-бауырыңа кіріп бара жатқан көз қарасы қандай әдемі еді! Ашаң да ашық жүзді, көз қиығының құйрығы аз ғана көтеріңкі... Сол жақ бетінде «бармақ баттысы» бар... Мүсіреп ағай сүйгенін тауып қосылған екен де.

Есеней ауылының жолы үлкен әйелі болып үйреніп қалған Айтолқын Ұлпанға да, Несібеліге де қарап амандасты:

— Денің, сау ма, шырағым... құдағи, үй-іштерің аман ба?.. — дей салды. «Сіз» деуге аузы бара алар емес.

Шашу шашқанда да:

Келіннің аяғынан, Қойшының таяғынан. Жақсылық, жамандық, Келіннің қабағынан, — деп тағы бірдемесін ескертіп қалды.

Шашуға таласқан жас балалар бәрі де қарны қампиған, ши борбай, ірің көз, қотыр-шотыр екен. Есеней ауылында осынша арық-тұрақ бала болар деп ойламаған Ұлпан таң қалды. Мұнысы несі, бұл ел жұтқа ұшырап қалған ба?

Айтолқынның бәлденіп, баптанып болуына қарамай, Шынар Ұлпан тобына барып қосылып қалды. Құшақтаса кетердей үзіле қарап келіп еді, Ұлпан да сондай күйде екен.

— Сенбісің-ей, айналайын? — деді.

— Мен ғой...

Айналайын-ай, қамдай бауырмал едің! —деп Несібелі Шынардың бетінен сүйді.— Өмірің өссін, қарағым...

Ұлпан мен Шынар бірін бірі манадан танып, көздерімен сөйлесіп, көздерімен шақырысып тұрған. Несібелі де шырамытып қалған екен. Ұлпанға қарап:

— Мүсіреп ағаңның келіншегі Шынар ғой,— деді, өзінің тани кеткенін де аңғартып.

Айтолқын да Ұлпаннан кезін айыра алмай тұр. Қызық киіне береді екен-ау!.. Басына ақ жібек шаршыны шәліге ұсатып жамыла салыпты да, үстінен сәукеле киіпті. Алқымы ашық... Мойным әдемі, еркектерге көрініп тұрсын дегені ме?.. Көтек!.. Қына сары жібек көйлекке қызыл жібектен бүрме жаға салыпты. Жетпей қалған ғой! Үстінде жапа-жалғыз қара-көк барқыт қамзол... Басқа несі бар дейсің, тәңірі. Бар болса киер еді ғой! Бір қос жылқы беріп алған сұлуымыз осы ма? Беті менің бетімнен ақ бола алмас. Үш ұл, екі қыз тапқаннан кейін көрерміз әлі. Әуелі сол бес баланы тауып көрсін!.. Ту сыртыңнан өтіп бара жатқан кезі қандай жаман еді. Жынды Мүсіреп несін мақтап жүрген!.. Аяғындағы кестелі етік қызыл-шұбар болмай, көк-шұбар болса қандай жарасымды болар еді. Аш-арықтың қызы Шынар да соның біреуін киіп алыпты. Кедейдің кербезінен сақта деген осы-ау!..

Айтолқынның қол сермеуіне орай екі жас әйел шымылдықты Ұлпанның алдына әкеліп ұстағалы оңтайланып келеді.

— Келін!— деді Ұлпан Айтолқынға,— келін, шымылдығыңызды әрі әкетіңізші! Мен өз ауылыма өзім шымылдық бүркеніп барғым келмейді.

Өзін үлкен бәйбішелер қатарында ұстап келген Айтолқынға Ұлпанның «келін» дегені Еменалының қамшысынан да қатты тиді. Еменалы оны қамшылап-қамшылап алатын.

— Не дейді?! «Ойбай-ай, көргенсізін-ай!»

— Елімнің жер-суың бала-шағасын көре жүрейін де,— деді Ұлпан даусын аз ғана жұмсартып.— Әрі әкетіңіз.

— Е, мейлің ендеше... «жұрт сөксе, өзіңді сөгер!»