Родовой мотив / Тектік сарын - Джек Лондон

Енді бірде мұз қабаты шананың алды-артынан қатар опырылды. О жолы тұстарындағы сорайған құздың көмегі арқылы ғана құтылуға болатын-ды. Перро әлдебір ғайыптың күшімен соған көтеріліп алды да, төмендегі Франсуа істің сәтін тілеп Жасағанға жалбарынумен жүрді. Сөйтіп қолдағы барлық тартпа, божы, жіп атаулыны жалғап, иттерді біртіндеп құз басына шығарып алғандары бар. Шана мен барлық жүк көтеріліп болған соң жоғарыға қарай ең соңынан Франсуа өрмелеген. Одан соң қайтадан жерге түсетін ыңғайлы тұс іздестірілді. Ақырында, әйтеуір, әлгі арқанның көмегімен түсті-ау: бұлар өзен бетіне тағы табан тірегенше көз де байланған. Сөйтіп бұл күні олар не бәрі ширек мильдей ғана жол жүріп еді.

Мұзы қалың Хуталиновкаға жеткен мезгілде Бэк әбден қалжыраған еді. Басқа иттердің де оңып тұрғаны жоқ-ты. Бірақ жоғалтқан уақытты қуып жету үшін Перро оларды дамыл тапқызбай тағы да қамшылай бастады. Бірінші күні бұлар отыз бес мильді артқа тастап Үлкен Бұланнан бір-ақ шықты. Екінші күні тағы отыз бес миль жүріп, Кіші Бұланға тұяқ іліктірсе, үшінші тәулікте қырық миль заулап Бес Саусақ аузына жақындай түскен.

Бэктің сирақтары Сібір иттерінікіндей аса мықты да, серпінді емес-тін. Оның ең соңғы жабайы бабасы үңгір адамының қолына үйренгелі бері немесе тіреулі баспаналардың тұрғынына айналғаннан бастап бұл тұқымдас иттер ұрпақ ауысқан сайын нәзіктене берген ғой. Аяғының ауырғанына қарамастан күні бойы ақсаңдай жортқан Бэк кешке қарай кезекті тұраққа тоқтағанда мұрттай ұшып, сүріне жығылған. Тіпті оны тамаққа тәбетінің өзі орнынан қозғай алмады, балық таратқан сәтте Франсуа оның үлесін өзі апарып беруге мәжбүр болды. Сол Франсуа күн сайын кешкі астан кейін жарты сағаттап оның табанын уқалап, өз башмағының қоныш жағын садақа етіп, Бэктің төрт аяғына бірдей башмақ тігіп берді. Бұл қиналып жүрген итке өте қолайлы болды. Бірде таңертең Франсуа Бэкке әлгі башмақтарды кигізуді ұмытып кеткені бар. Сонда Бэк оны кигізбесеңдер жолға шықпаймын дегендей шалқадан жата қалып төрт аяғын бұлғаңдатқанын көргенде өмірі қабақ ашпас Перроның өзі жадырай күлген-тін. Бірақ бірте-бірте оның табандары мүйіздей қасаңданып алды да, бұдан әрі оған башмақтардың түкке де қажеті жоқ боп қалған.

Енді бірде ергеңгісін Пелли аялдамасында иттерді жегіп жатқан сәтте, бұған дейін ешбір оғаш мінез көрсетпеген Долли аяқ астынан еліріп шыға келгені. Ол кенет қасқырша ұли жөнелген; жан шошытар даусының ащылығы сонша, өзге иттердің тұла бойлары тітіреді.

Сөйтті де, ол Бэкке қарай тұра ұмтылды. Өмірінде құтырған итті алғаш көрген Бэк бастапқыда одан сақтану керектігін де білмеген. Әйткенмен өз-өзінен қатты үрейленіп айдалаға тұра безді. Алға қарай заулап бергенде соңынан қол созымдай ғана аралықта аузынан ақ көбік ағып ырс-ырс еткен Долли өкшелей ілескен еді. Сол сәтте Бэк қорқыныштан қашса, Доллиді қуған жын болатын, екеуі құйрық тістесіп ұзақ шапқылаған.

Бэк қалың тал-шіліктің арасына қойып кетті де, аралдың төменгі етегі жағынан ытқып шықты, одан бетінде мұз қалқыған әлдебір тоғаннан жүзіп өтіп, келесі аралға шығып, содан соң үшінші бір алаңқайға жеткен. Сөйтіп айнала зымыраған ол өзеннің негізгі арнасына қайта оралды да, үрейден жүрегі аузына тығылып мұз үстімен құйындай ұшқан. Артынша қарауға мұршасы болмағанмен соңынан тісін шықырлата қуып келе жатқан Доллидің ызалы үні де тура құлақ түбінен естіледі. Осылайша ширек мильдей жүгірген соң Франсуаның шақырғанын аңдап, кейін бұрылған. Сосын ышқына демігіп, Доллидің алдына ораған күйі Франсуаға қарай барын салды. Бір құтқарса айдаушы ғана құтқарар деп үміттенген еді. Бұл уақытта Франсуа да оны құтқаруға ьңғайланып тұрған Бэк жанынан зулап өте шығысымен соңындағы Доллидің басына қарай балтасын сілтеп кеп жіберіп еді.