Путь Абая. Книга IV / Абай жолы. IV кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Бұлардың әмірімен жиырма жігіт жылқының қалың шоғырын топтап қайырып алып, ауылдың ық жағына қарай тасырлата, желе-шоқыта қуып ап кетті.

Ал Бостан мен Қонай екеуі бір бөлініп, Еңсебай, Құлжатай, Марқа үшеуі бір екшеліп, жаңағы аталған "Батыра шалғынға" Көкен мен Семейтау аралығын мегзей, желе-жорта жөнелісті. Соңғы үшеуі аз-ақ уақыттың ішінде өздерінен қиыс өтіп, Семейтау жаққа, жел жаққа жосытып айналып өтіп бара жатқан ұшы-қиыры жоқ қалың аттылар тобын көрді.

Құлжатай ер болса да, мынадай қалың нөпірді көргенде, алғашқы сәтте жүрегі "дір" етіп, ат басын ірке қалды.

– Тоқта! – деп, екі жағындағы жолдастарын тізгіндерінен тартып, ат жалына жабыса қойды.

– Астапыралла, мынау барымташы емес, анық шабуыл ғой! Саны жоқ, шегі жоқ! Мынаның бәрі адам болса, құрыды ғой бүгін Уақ! – деп қалып еді.

Күндізден бергі жұрт ашуы мен жігері Құлжатаймен бірге Еңсебайды да қатты ширатып, ызамен түйілдіріп жүрген. Оның сөзі аз болатын. Бірақ анда-санда: "Бәлем Тобықтының қанқұйлысы, тек көзге көрініп кел!" – деп жүреді. Қазір Құлжатайдың қорқып, үріккен сөз айтқанына Еңсебайдың жыны кеп кетті.

– Өй, күйек сақал аузыңды... Не оттап тұрсың! Жау деген осы! Қорқытып келмей, құшағын жайып, қуантып келеді деп пе ең! Не шатып үркіп тұрсың! Жүр, бүйірінен көрінеміз де, әдейі көрініс беріп, қуғынды артымызға саламыз! Менің атым шабдар, сенің атың құла, екеуі де жер қылаң. Көрінбейсіз, тарт! Марқа, сен астыңдағы ақ бозыңмен қазір жарқ беріп, ауылға қарай шап. Біздің даусымызды бақ! Бізден үн шыққанда сен де ауылға қарай "аттанға" басып, елге хабар бере бер. Біз жазым болсақ, тіл кетсін! – деп, енді тымағының бауын тістеп алды да, "қозғал!" деп, қамшы ұстаған қолымен Құлжатайды бүйірден қойып қалды.

Анау әлі де бойын баяулап жиып: "Мақұл, бірақ сәл тоқташы, аңдайықшы, арты бар ма, жоқ па? Тым құрса артынан тиейікші!" – деген еді.

Еңсебай енді бұның аты мен өзін қоса ұзын қамшысымен орай тартып жіберді. "Былжырамай жүр!" – деп, көлденең жауды аңдамай, қатты жортып бара жатқан шұбырған жауға қарай екпіндеп шапты. Енді Құлжатай да есін әбден жиып алған еді. Еңсебайдан қалу қорлық екенін аңдай бере-ақ, ол да астындағы аққұласына қамшыны басып-басып жіберіп, басы қырлы шоқпарын қурайдай жеп-жеңіл етіп, тақымынан жұлып алып, Еңсебайдың алдына кеп түсті. Екеуі ағындаған бойында әлі өтіп, арылып болмаған ұзақ шұбырған лек-лек жаудың орта тұсынан, дәл бүйірден сұғыла беріп: "Ұрып таста!", "Ұрып таста!" – деп қатты айбар атты. Сөйте бере-ақ, аттарының басын шапқан күйде ойыстырып, айнала берісті.

Бұларды арқан бойындай жерден анық аңдаған өз қолдарының орта тұсында келе жатқан Құлайғыр болатын. Ол ақырып: "Түс!", "Түс!", "Жіберме мынаны, бас!" – деп, өзінің қолын артынан ерте, бастырып кеп жөнелді.

"Алдарында тағы да тосқауылдаған жау көп шығар!" – деген Құлайғыр мен оның соңындағы он шақты қуғыншының ойы бар еді. Олай болмады. Жаңағы өздері үн салып, көрініс беріп, қаша жөнелген екі атты бұлардың көз алдында сағымдай құбылып, бозғыл көденің ішінде жоқ болды да кетті.