– Жарайды,– деді командир, қасындағы біреуге қарап,– сіз атқа мініп, қайтарып алып келіңіз!

Жұмсаған адам қайтарып алып келгенше аттан түскен Асқар сол арадан қозғалған жоқ. 249-полк «жазалы» адамнан бұрын келіп, 85-полктың қасына тоқтап, аттарынан түсе бастады.

Жазалы адам жақындағанда, Асқар тани кетті: Сағит! «Бұл неғып дұспан болды?» деп ойлады Асқар, командирдің «анықтадық» деген сөзі есіне түсіп.

Сағит Асқарды танымады. Оған тануға да болмайтын еді. Өйткені, Сағит көргенде, оның сақал, мұрты қауғадай, кескіні жүдеу, киімі жаман. Қазір ол: сақал, мұртын қырған, үстінде әдемі киімдері бар, кескінді, сымбатты қызыл комиссар!..

– Танисыз ба?– деп сұрады Асқардан Орлов.

– Танимын. Сағит Бектемиров.

Атын атағанға құлағы селтең еткен Сағит, «осыны қайда көрдім?» деп тұрған Асқарды енді тани кетіп, жылап қоя берді.

– Жылама, ұят болады!–деді Асқар,– жігіт кісі жыламас болар!..

Орловқа Асқар Сағиттің кім екенін айтты.

– Мүмкін қата болуы,– деді Орлов,– күдігі күшті.

Асқар сұрастырса, анығы былай екен: Сағит сол маңдағы бір ауылда мұғалім боп тұрады. Сол ауылға өткен күні ақтың екі офицері кеп, мылтық атып ауылдан еріксіз ат жектіреді. Офицерден қорқып ауылдың бар еркегі тығылып қалады, атты жегуге де, ылаушы болуға да, ауылдағы бар еркек – Сағитты офицерлер зорлайды.

Пар ат жеккен арбаға Сағит ылаушы боп шығады. Былай шыға, офицерлер жолда Сағитты шешіндіріп, оның барлық киімін өздері бөліп киеді де, мұнын, барлық документтерін алып, бұған өздерінің киімдерін беріп, жаяу тастап, атпен тартып отырады.

Жалаңаш қалған Сағит, қорықса да амалсыз офицерлердің біреуінің, киімін киіп, жаяу келе жатқанында, 85- полктың разведкасына кездеседі. Разведка оны полкқа алып келеді.

Орлов жауап алғанда, Сағит құтылам деп, өтірік айтып, сөзінен шатасады, сөздері айыршақ шыққасын, документі болмағасын, полктың соғыс советі оны шпионға ұйғарып, атуға бұйырады.

– Осындай бір адам Звериноголовскийде кездесіп, сөзіне сеніп босатамыз деп қырғынға ұшырап қала жаздап ек,– деді Орлов Асқарға, Сағиттың қауіпті адам емес екенін анықтағасын,– бұл жігіттің сөзі де, жүрісі де соған дәл келді. Соғыста осындай қаталар болады.

Өлім жазасынан құтқарылған Сағит ұзақ уақыт есін жиып, буынын бекіте алмады. Екі сөзінің бірінде ол, жоқ жерден өліп қала жаздағанын айтып, жылай береді. Көңілі орнына түсіп жайланғанша, Асқар Сағиттан Ботагөз мәнісін сұрамады. Сұрағанмен де ол айта алатын емес еді.

Біраздан кейін Сағиттың көңілі орнықты. Жасы тыйылды. Кеудесі кеңіді. Содан кейін ол, сұраған Асқарға, Ботагөз бен Асанның басындағы халін жасырмай, түп-түгел айтты.

Бұл хабарды естігенде: Сағиттың қорыққанына күліп отырған Асқар да, Кенжетай да қандарын ішіне тартып тұнжырап қалды.

«Шынымен-ақ бақытсыздыққа жаралған адам болғаны ма?» деп ойлады екеуі де.

– Кулаковтың отряды қайда?– деп сұрады Асқар аздан кейін, кеудесін қақ айыра күрсініп.

– Көкшетауды бетке ұстай жөнелді деп естідік, оған бес-алты күн болып қалды. Амантай аман, жақын арада сол ауылға ылау апарып ем, әдейі барып көрдім. Жүдейтін емес. Тағы бір хабар,– деді Сағит, Асқарға төніп,– Амантай бар ғой, кәдімгі үлген Амантай...

– Ие!..– деді Асқар серігіп,– ол қайда?

– Ақтармен қабырғалап соғысып барады деген хабар шықты.

– Қойшы!.. Апыр-ай, тірі ме екен?

Асқар қуанышын қайда сыйғызарын білмеді.

– Рас. Көзімен көрген адам айтты.

– Аузыңа май!– деді Асқар,– рас болса бұдан артық қуаныш болады дейсің бе?

Таңертеңгі асын екі полк та сол арада ішіп, күн түске тармаса ілгері жөнелді. Іші алауланған Асқар – ас ішкен жоқ. Өңі сынған себебін ол командиріне айтты.

– Уайымдамаңыз! – деді командир, – қайда құтылар дейсіз. Кешікпей ұстармыз.

Құттыбай ауылына 249-полк түс ауа жетті. Сағит тура оны Асан үйіне апарып түсірді.