Қызыл Армияны бұл ауылдың бірінші көруі еді. Сондықтан ауыл әуелі олардың не мінез көрсетерін білмей үрейленді. Соның біреуі – Қалима.

Есігінің алдында мылтықты адамдар түсіп жатқанда, Амантайды құшағына алған ол, қайда тығыларын білмеді.

Сағит пен Асқар кіріп барғанда, Қалима кебеже мен ағаш төсектің қуысында сұп-сұр боп тұр еді.

– Қорықпа!–деді Сағит,– бұл кісі анау Амантайдың әкесі – Асқар деген жігіт. Мен алып келдім!..

Біртіндеп бетіне қан жүгіре бастаған Қалиманың көзінен жас ыршып кетті.

– Қарсы алатын апам (Ботагөзді ол «апа» дейтін еді) жоқ,– деді ол, жасқа булығып, жақындап,– егер үйде болса қандай қуанар еді!..

Есіктен кіргелі Асқардан көзін айырмаған Амантайды Асқар кенеттен құшақтап алуға қорқар деп ойлап, даусы қалтырай шығып:

– Келе ғой, қалқам!– деп шақырды.

Амантай үлкен қара көзін Асқарға қадап, аз уақыт ұмтылмай тұрды.

– Бара ғой, Аманжан, әкең ғой, бара ғой, сәулем!– деп Қалима ұсынғасын, қолын созған Асқарға қарай құшағын жайды.

Асқар Амантайдың толық бетінен, білегінен, құшырлана сүйді де, иіскеді де. Ол кезде Амантай Асқардың жағасындағы знактарын, шлеміндегі қызыл жұлдызын ұстап таңырқанған кескінмен көрді.

– Көзі мен мұрны Ботагөзге тартқан екен,– деді Кенжетай,– маған берші, Асқар, мен де иіскеп мауқымды басайын.

Асқардан алған Амантайды Кенжетай сүйген жоқ, жай құшырлана иіскеді.

– Бұл қуаныштың алды,– деді Кенжетай Асқарға,– полктың командирі жолдас айтты ғой: «ұзап қайда барар дейсің?» деп. Ұзап ешқайда бармас.

Командирмен ақылдасып, Асқар сол күні ілгері жүрмек болды. Бірақ Асқардың Асанды көре кеткісі келді.

Асан ауылының айналасын қоршаған партизан отрядтары Қызыл Армияның келе жатқанын көрді. Бірақ олар кім екенін әуелі білмей, астыртын хабаршы салды. Көрінген әскерді осылай анықтап алып, қимылға содан кейін кірісетін партизандардың әдеті еді.

Келгендердің Қызыл Армия бөлімдері екенін анықтаған олар, тобымен келуге түсінбей атыс боп қалар деп ойлап, полкқа кісі жіберді.

Жолдан партизан отряды кездесу – Қызыл Армияға оның ішінде бұл полктарға жаңалық емес еді. Ондайлар жолда талай жерден ұшыраған.

Сондықтан екі полктың соғыс советі тез ақылдасып, сақтық жағын еске ала отыра, партизандарға келуге рұқсат берді.

Рұқсат алған қуанышты партизандар қызыл туларын желбірете: «Жасасын Қызыл Армия. Жасасын Совет өкіметі!» деп ұрандап, даланы басына көтеріп, тұс-тұстан ауылға қаптады.

Көпір басында Асқардың ауылына келгенін естіп, ұсталған автомобильдердің біреуіне мініп ұмтылған Асан, аулына жан-жақтан құйылған партизандармен бірге кірді.

– Асан мынау!– деді Сағит Асқарға. Асан үйіне кіргенде.

– Мен Асқарды танимын!– деді Асан.

Екеуі төстеріне төсін тақап, айқара құшақтасып, бірін-бірі қатты қысып, қазақша көрісті.

3

Амандыққа қанып, Амантайды сүйіп мауқын басқаннан кейін Асқар жүрмек боп еді, Асан рұқсат етпеді.

– Ботагөзге менің жаным сенен кем ашымайды,– деді ол Асқарға,– әуелде сен үшін әкелгенмен, артынан бірге туған адамымдай болып кетіп еді. Менен кінә жоқ.

Аман-есен үйіріне қосайын деп, не пәлеге, не бейнетке болса да шыдап бағып ем, күшімнен асып кетті. Күштен де асқан жоқ-ау қапыда ұрылдым. Көзбе-көз болғанда өзім өлмей жібермейтін ем. Ал енді, өзіңді көптен тосып ем, аман көрдім. Жақсылығыңды өтедім бе, жоқ па, оған құдай куә. Үйге кеп түскесін бір малымды жемесең риза емеспін. Содан кейін ұлықсат. Ұлықсат емес-ау, өзім бірге кетем. Ботагөзді өз қолымнан құтқармай мен тынбаймын.