Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— Құдай безгелдек, қамданғанда не істейміз?— деді Торқа кемпір торсаңдап. — Жаз болса өкіл қаптап кетеді екен түге, іннен шыққан суырдай.

— Әй, ондай сөзді қойыңдар! — деп Шәріп шыр ете

түсті. — Бұл келе жатқан ойнайтын кісілерің емес сеңдердің!

— Ау, халайық, қамданыңдар! Жаңа басшы келеді! Қалаған есікті ашады! Қалаған үйіне түседі! Ау, халайық! — деп, үйден-үйге жортқан Шәріп, жұрттың бәрін әбігерге салып, дүрліктіріп жіберді. Пахраддиннің үйінің тұсына келіп бір тоқтады.

— Ал құда, сен де қамдан! Аудан басы келе жатқан көрінеді. Сенің үйіңе түсе ме, кім білсін! Бұл ауылда оңды үй де жоқ...

— Е, мейлі де. Қам жеме, құда! — деді, Пахраддин Шәріптің арқасынан қағып жұбауратқан боп. Үйде Хансұлу жоқ еді, әлгіңде жастарға ілесіп Көлқұдық жаққа айттап кеткен.

Мылтығы шошайған екі мелиса ерткен күткен қонақтары талма-тал түсте ауыл шетіне келіп аттарынан түсе бастады. Елден бұрын шәуілдеп ұмтылған иттерді Шәріп қолына таяқ ала қуып тоздырып жіберді. Сөйтіп, өзі майпаңдап келіп серек бойлы басына былғары кепка киген, иығына жамылған сұр кительді, ауылға шаршаған түрмен қабақ шыта қарап тұрған орыс жігітіне қос қолын ұсынды.

— Здрәсті! — деп дауысы шығыңқырап қалбалақтап сәлем берді. Бұған оң қолын ұсынған ұзын серек жігіт:

— Здравствуйте! — деп қоңыр дауыспен салқындау амандасты. Басшыны сырттан келген жас орыс жігіті деп естіп еді Шәкең. Қонақ Шәріпті танымай "бұның кім?" дегендей жанындағы көзәйнекті, шүңкиген арық, мосқалдау Апанасқа қарады. Апанасты Шәріп танитын. Апанас пат-

шаның қысымымен осы елге Мекалайдың кезінде жер

аударылып келген орыс. Темірде өкіметке дейін школда сабак, беріп, өкімет келгеннен кейін уезге қызметке ауысқан. Қазір осы ауданға РИК бастығы боп келе жатқан көрінеді. Өзі казақшаға судай.

Апанас Шәріпті арқадан қағып:

— Жолдас Қаспақов дегеніміз осы кісі. Қазақша айтсақ Шәріп аға! — деп таныстырды.

— Да, Қаспақов, Қаспақов! — деп Шәріп күлегештеп бас шұлғыды. Содан кейін қабақ шытып тұрған бірінші бастық түсі жылып, бас изеді. Апанас қазақтың жалпақ тілімен:

— Ие, Шәріп аға! Қоныстарың құтты болсын! Айт құтты болсын! — деп ілтипат білдірді.

— Жақсы. Жақсы. Айтқаның келсін, Апанас!

Қонақтардың касында болыстық кеңес ағасы Дүкенбай, баяғы Шәріпті ауылнай ететін Асан деген өкіл жігіт, содан кейін екі мелиса бар еді. Оның бірі осы елден шыққан, баяғы Әзбергенді айдап кететін палуан денелі Бұқабай мелиса да, екіншісі Шәріпке бейтаныс қатпа, қара сұр жігіт еді. "Жекей" деп таныстырды оны Апанас.

Осы арада қонақтарға Пахраддин бастаған ауыл кісілері келіп сәлемдесті.

Апанас аудан басшысына Пахраддинді таныстырып жатыр.

— Семен Харитонович! Бүл кісі әлгі мен өзіңізге айтып келе жатқан Пахраддин мырза. Кеңес ісіне қыруар көмегін тигізген осы ауылдың ақсақалы. Ал бүл кісі, — деп Апанас келген бас қонақка жұрттың назарын аударды. — Жаңа ашылып жатқан аудандық партия комитетінің бірінші

хатшысы жолдас Калашников Семен Харитонович. Ел аралап шыққан бетіміз. Семен Харитонович қазақ арасында түңғыш болуы. Сондықтан бұл елдің хал-күйін, тұрмысын, ауылдық жердегі кеңес ісінің барысын өз көзімен көріп жүр.

— Хош келіпсіздер! Көріңіздер! Аралаңыздар! Қонақ болыңыздар!— деді Пахраддин орысша. Калашников Пахраддиннің кең иықты зор тұлғасына, бір шекесіне сырма тақия қондырған күнқақты ашық мандайына, әдемілеп дөңгелетіп бастырған көк бурыл сақал-мұртына, ойлы, инабатты дидарына назар іркіп тұр еді. Еңді кеп бұ кулактың орысша сөйлеп, әлгі айтқан жылы лебізі тіптен таң қалдырды.

— Пахраддин мырза орысша да сауатты екен ғой, —деді бас шайқап, жымиып.

— Нан сұрап жерлігіміз бар, жолдас басшы, — деді,

Пахраддин мұртының ұшын ширатып.