Красная стрела. Книга Четвертая / Қызыл жебе. Төртінші кітап - Шерхан Муртаза / Шерхан Мұртаза

Ақбас шың баяғыдай емес, бұлдырап көрінеді. «Бұған да шүкір, — деді Ахат өзіне-өзі күбірлеп. — Тәуба, тәуба. Менің жасыма жеткен де бар. Жетпеген кеп. Тумақ бар, өлмек бар. Әйтеуір жарық дүниеге келген соң — жан тәтті. Жарық сәуле көріп жүре бергің келеді. Құдайтағала қор қылмай алса болғаны. Иә, жаңа шыққан жақсы күн! Абырой бер, амандық бер, ел-жұртты аман қыл. Ұлы жылан жылындағыдай ашаршылығынан сақта. Тәңірі! Енді мені алсаң да арман жоқ. Тандыры кеуіп, құрсағы қурап қалған қара жердің қайтадан көктегенін көрдім. Әлімбек бабамыздан бері жасап келе жатқан мына бәйтеректің жапырағы жамырағанын естідім. Жапырағы қанша болса, ұя салған құс та сонша. Шуылдауын, масайрап сайрауын қарашы.

Ахат құс базарына айналған бәйтерекке қарай аяңдады.

Қаракөк қабыландай керіліп жатқан Дәу-Бабаның жотасынан аса ақбас шыңдар жаңа шығып келе жатқан күн сәулесінен алтын жалатқандай жарқ-жұрқ етті. Ахат алтын тәжді тауға көзін көлегейлеп, көп қарады.

Осы кезде сонадайдан қорбия қозғалып келе жатқан адамды байқап, көзі анық көрмесе де, жүріс-тұрысынан Дәу Омар екенін таныды. Дәу Омар әдейі дыбыс беріп, анадайдан тамағын қырнап, қақырынып алды.

— Ассалаума-әлейкүм, Аха!

— Әлейкүм-әссәлем, Омармысың? Мал-жан, бала-шаға аман ба?

— Шүкір, Аха. Кеше қызыл тарыны сеуіп болдық. Қарақойын жарықтықтың қара аңызына салдық қой. Топырағы әлі баяғыдай, түгін тартсаң майы шығады.

Қара аңызды қодірен басып кеткен екен. Биыл тарыны жаңалап сеппесе де, сол қодіреннің өзі-ақ бітіп қалатындай-ау, сірә.

— Тәуба-тәуба де, Омар, — деп Ахат мына қодарлау інісінің аңқылдақтығын аспан әлемі естіп қоймасын, қырсық шалмасын дегендей ыңырсиды.

— Құда қаласа, астықтың астында қаламыз. Сәуірде сепкен бәһәрі қазірдің өзінде тізеден келеді, тек мал түсірмей, аман өсірсек екен. Елдің ынтасы жаман емес, Аха. Бұл мойынсерік деген жарықтық береке екен ғой.

— Әлбетте, Омар шырағым, — деп Ахат ширай түсті. — Бірлік барда тірлік бар. Бұл айналайын Кеңес өкіметін білмей келіппіз ғой, біріктірді ғой басымызды. Тұрардың айтқаны келді емес пе? Былтыр осы уақытта, әлгі Лениннің Қобызев дейтін досымен бірге келгенде айтты ғой Тұрар: «Әр үйде жеке-жеке тырбанғанды қойыңыздар. Ұйымдасып, ұжымдасып тірлік істеңдер. Бір ауылда бес-алты өгіз болса, әрқайсың әр жаққа тартпай, бірлесіп жер жыртып, бірлесіп егін орып, астықты кейін бәліп алыңдар деп. Сол былтыр емес пе, әрқайсымыздың алдымызға бес-алты тұяқтан мал үлестіріп бергені. Әне, енді соның ретін көріп, жемісін жеп отырмыз.

— Иә, оның рас, — деп күрсінді Дәу Омар. Бұдан бір жыл бұрын, дәл осы уақытта ол Ташкенттің түрмесінде отырған. Шерменде болып, басмашыларға қосылып, шатасып, шақшадай басы шарадай болып, шым-шытырық шырғалаңға түскен. Содан жаңа Ахат айтқан Қобызев (Кобозев) дейтін орыс пен Тұрар түрмеден шығарып алып, ісін анықтап, ақтап шыққан. Успенский дейтін біреу түрмеде наганның дүмімен қарақұсынан ұрып, көзден айрылып еді. Ташкенттің ең тәуір деген дәрігерлері қарап, алты айдан кейін жанары қайта жанған. Содан бері көзілдірік киетін болды. Бұрын Тұрар десе тыжырынып тұратын одыраңбай Дәу Омар, енді Тұрарға өлердей тәнті. Елге келіп, үйіріне қосылып, осындағы мойынсеріктің тұтқасын ұстап, Қарақойын халқын ұйымдастырып жүрген де осы Омар.

—Дауылбай аузымен құс тістеп тұрған кезде, ата-баба мекені Қарақойыннан айрылып, қос қолымызды төбемізге қойып, бет ауған жаққа тентіреп кетіп едік, енді міне, сол жұмақ — қара бесікке қолымыз қайта жетті, — деді Дәу Омар аталы сөз айтып. — Жеткізген әуелі Кеңес өкіметі, содан соң Тұраржан. Енді алтау ала, ырың-жырың болмай, ұйымдасып, осы мойынсеріктің үдесіне жетсек, сірә, қор болмаймыз, Аха.

— Әлбетте, — деп қостады Ахат мына інісінің салауатты сөзіне әрі таңданып, әрі риза болып.