Дон Кихот І - Мигель де Сервантес

— Хабарым бар және өзің ойлағаннан гөрі тәуірірек, — деп жауап қатты Дон Кихот. — Жүрегімнің әміршісі Дульсинея Тобосскаяға арнап бастан-аяқ өлеңмен жазылған жолдамамды қолыңа ұстатқан кезімде бұған анық көз жеткізерсің әлі-ақ. Сен біліп қой, Санчо, өткен ғасырдағы кезбе рыцарьлардың бәрі дерлік ұлы ақын және ұлы музыкант болған: өйткені, осынау екі қабілет немесе, дұрысырақ айтқанда, екі қасиет кезбе ғашықтардың бәріне тән еді. Бірақ, жасыратын да ештеңесі жоқ, бұрынғы өткен рыцарьлардың өлеңінде шеберліктен гөрі сезім молырақ болатын.

— Әрмен қарай оқи беріңіз, тақсыр, бәлкім кейінірек түсінікті бола түсер, — деді Санчо.

Дон Кихот парақты аударып:

— Бұл қара сөз екен, шамасы, хат шығар, — деді.

— Шаруа жайын айтқан хат па екен, сеньор? — деп сұрады Санчо.

— Басталуына қарағанда, сүйіспеншілік жайындағы жазба секілді, — деп жауап қатты Дон Кихот.

— Ендеше, оны дауыстап оқып берсеңізші, тақсыр, — деді Санчо, — махаббат жайындағы хикаяны тыңдаудан артық жаным сүйер нәрсе жоқ.

— Қазір оқып берейін, — деді Дон Кихот.

Санчоның өтінішіне құлақ қойған ол осы хатта жазылғанның бәрін бастан-аяқ оқып берді:

“Сенің жалған уәдең мен өзімнің дауасыз сормаңдайлығым бастап алып бара жатқан жақтан саған, абзалы, менің бұл дүниеден баз кешкенім жайындағы хабар жетпесе, жалынышты сөзім жете қоймас. Сен менен бездің ғой, беу, жақсылықты білмейтін сұлуым-ай! Оның жалғыз ғана себебі: анау менен гөрі дәулеттірек көрінеді, адамгершілік қасиеттері артық болса бір сәрі ғой; бірақ егер ізгі қасиеттерді қазына-байлық айырбастайтыны анық болса, онда мен ешкімнің бақытын қызғанбаған болар едім, өзімнің жолы ауыр сорлы екеніме де күйінбес едім. Өз сұлулығың тұрғызған үміт мұнарасын, өз қылығың қиратты: сұлулығыңа қарап сені періште екен деп ойлағам, ал істерің әйел екеніңді ғана көрсетті. Бақытты бол, қайғы-қасіретімнің себепкері, жұбайыңның өзіңе жасаған опасыздықтарын жаратқан иеміз қашан да жауып-жасыра берсін, сонда сен істеген ісіңнің терістігіне өкінбес едің, ал мен болсам кек қайтару сынды өзіме мүлдем жат нәрседен іргемді аулақ салар едім”.

Хатты оқып шыққан Дон Кихот:

— Өлеңнен ештеңе аңғару мүмкін болмаса, мына хаттан білеріміз одан да аз екен, тек бұны жазған адамның талақ етілген нақсүйер екенін ғана көрдік, — деді.

Қойын дәптерді түгелдей дерлік парақтап шыққан ол тағы бірнеше өлең мен хатты кездестірді, кейбірін ажыратып оқи алғанымен, өңгелерінің қол таңбасын айыру мүмкін болмады, бірақ бұлардың бәрінің де мазмұны өкініш-нала, күйініш, көңіл шаттығы мен уайым-мұңы, жақын тартқан шақтағы тебіреніс пен кеудеден итерген кездегі күңіреністен тұратын. Дон Кихот дәптерді парақтап жатқан кезде Санчо шамаданды битін салып тінтіп шыққан-ды, сөйтіп шамадан мен көпшіктің ол шұқыламаған, тексермеген, зерттемеген бірде-бір бұрышы, ол сөгіп қарамаған бірде бір тігісі қалмаған-ды — жүзден астам алтын теңгені олжа қылып дәндеген ол салақтығы пен ұқыпсыздығының қырсығынан қапы қалып жүрмейін деген. Алайда алғаш іліктірген олжадан басқа ештеңе таба алмағанымен, көрпеге салып қақпақылдау да, құсып тастаған сұйықтық та, сілесін қатырған сойылдар да, малшының темір жұдырығы да, қоржынының қолды болуы да, жадағайын жоғалтуы да, сондай-ақ қайырымды мырзасына қызмет ете жүріп бастан кешкен аштық та, шөліркеу мен шаршау да — бәрі де текке кетпеген екен деген ойға келді, өйткені аталмыш олжадан бас тартуы арқылы Дон Кихоттың жасаған мейірім-қайырымы атқосшымызға осының бәрін артығымен өтейтіндей көрініп еді.