Дон Кихот І - Мигель де Сервантес

— Мен саған бұрын да талай айтқанмын, Санчо, — деді Дон Кихот, — сен өзің барып тұрған суайтсың, табиғатыңнан топас болғаныңа қарамай қашан да өзіңше әлденендей бір қалжың айтуға құлшынып тұрасың, бірақ өзіңнің қаншалықты ақымақ, ал менің қаншалықты ақылды екенімді ұғынуың үшін саған мынадай бір хикаяны айтып берейін. Білгенің артық болмас, әрі сүйкімді, әрі жас, ерікті де дәулетті, ал ең бастысы, жайдары мінезді жесір әйел зор денелі, қайратты, жас шәкірт-монахқа ғашық боп қалады. Жесірдің діни тәлімгері бұл әңгімені құлағы шалып, оған әкелік ақыл-кеңес бермекке оқталады: “Өзіңіз секілді соншалықты текті жерден шыққан, соншалықты сүйкімді әрі соншалықты дәулетті жас келіншектің, сеньора, анандай қара табан, әрі дөрекі, әрі топас біреуге құмартып қалуы мені қатты таңғалдырады; біле білсеңіз, мына біздің құтханада дін ғылымының қаншама магистрі мен докторы жүр десеңізші, солардың ішінен кез-келгенін бейне бір алмұрт таңдағандай: “Мынау керек емес, анау керек” дей отырып талғамыңызға сай іріктеп алуыңызға болады ғой”, дейді. Оның бұл сөзіне жесір келіншек ойнақылана әрі ешбір қысылып-қымтырылмай: “Сіз қатты жаңылысып тұрсыз, мархабатты мырзам, егер таңдауым қате деп ойласаңыз, онда тым ескі түсініктердің шырмауында жүрген адам болғаныңыз, аталмыш жігіт сізге кеще біреу секілді көрінгенімен, өзіме қажетті нәрседе оның сауаты өте жақсы және тіпті Аристотельдің өзін жолда қалдырады”, деп жауап беріпті. Айтайын дегенім, Санчо, өзіме керек нәрседен Дульсинея Тобосская әлемдегі ең ізгі ниетті принцессаның өзінен кем түспейді. Оның үстіне, ақындардың мадақ-марапатына ие болған және солар өз қалауынша ат қойып алған ханымдардың бәрі бірдей бұл дүниеде болмаған жандар. Шыныңмен-ақ сен романдарға, әндерге, шаштараздар мен театрларға сыймай жүрген Амарилис, Диана, Сильвия, Филиса, Галатея, Филида сындылардың бәрі тірі жан, өздерін дәріптеген және қазір де дәріптеп жүргендердің нақсүйері деп ойлайсың ба? Әсте де олай емес, олардың көбін ақындар өлең арнайтын біреу керек болғандықтан, сондай-ақ өздерінің біреуге ғашық боп жүргенін және өздерінің де біреу ғашық болуға лайықты адам екенін көрсету үшін ойлап тапқан. Ақпейіл Альдонса Лоренсоны көз алдыма көркем де кіршіксіз таза жан ретінде елестетіп, соған сенуімнің өзі маған жеткілікті екендігінің сыры міне осында, ал оның шыққан тегі қандай — онда шаруам шамалы, өйткені орденге мүшелікке өтейін деп жатқан жоқ қой ол, ендеше оның анық-қанығын тексеру де қажет емес, бір сөзбен айтқанда, менің ұғымымда ол әлемдегі ең ізгі ниетті принцесса боп табылады. Егер әлі күнге шейін бейхабар болсаң, онда біліп қойғын, Санчо, сүйіспеншілік сезімін басқадан гөрі әсіресе мына екі нәрсе айрықша өршітеді, олар — жан сүйсінтер сұлулық пен адамның жақсы аты, ал Дульсинеяның бойында осы екі қасиеттің екеуі де бар: сұлулық жағынан онымен ешкім бақталас бола алмайды, сондай-ақ ол сияқты жақсы атқа ие жандар да кемде-кем. Қысқартып айтқанда, өз бағамымша, осы қазір өзіңе мәлім еткен жайларымның бәрі де шырылдаған шындық және бұған алып-қосар дым да жоқ; сондықтан, сұлулығы жөнінен болсын, шыққан тегі жөнінен болсын өзім оны қандай деп ұйғарсам көз алдыма ол тап сондай боп елес береді: онымен Елена да шендесе алмайды, оған Лукреция да маңдаса алмайды, өткен ғасырларда ғұмыр кешкен аты мәшһүр әйелдердің ешқайсысы оған жуықтай алмайды — гректерден де, латындардан да, варварлардан32 да онымен тең келетін ешкімді іздеп таба алмайсың. Ал, жұрт аузына не келсе соны айта берсін, өйткені надандар қанша қаралағанымен, әділ қазылар мені ақтап алатын болады.

— Айтқаныңыздың бәрі жөн, бәрі дұрыс екенін мойындауым керек, мейірімді мырзам, ал мен өзім есекпін, — деді Санчо. — Алайда, аузымнан “есек” деген сөздің қалай шығып кеткеніне қайранмын, өйткені дарға асылғанның үйінде арқан жайында айтпаушы еді ғой. Жарайды, енді хатыңызды дайындай қойыңыз, сосын сау боп тұрыңыз, мен жолға шығам.