Сборник стихов Мукагали Макатаева / Мұқағали Мақатаев өлеңдер жинағы - Мукагали Макатаев / Мұқағали Мақатаев

Қасыма баланды қос, қатар жүрер?

Жол сілте, асылынды айт, қысылғанда

Аятым болсын менің атап жүрер.

Сырымбет әулетінен таралғамын,

Хангелді қасиетінен нәр алғанмын.

Әкемдей малжанды боп, өріс күйттеп,

Жарамас жабағы үйде қамалғаным,

Жанымды тұншықтырған бар арманым.

—Айт, балам,

Арманыңды айт, жасқанбағын,

Көріп тұрмын, көзіңнен шашқан жалын.

Не айтам саған, көл едім, көлшік болдым,

Көзі бітіп, суалған бастауларым.

Тыңдайын, арманыңды айт, жасқанбағын.

—Кенедейден көзімді ашқан жауым,

Еске түсіп, бойымды басқанға мұң,

Деген ой «жастығымды ала жатсам», —

Жоқтұғын менің мүлде басқа арманым.

«Арманда, балам, арманда,

Арманға толы жалғанда,

Армансыз, сірә, жан бар ма?

Армансыз жүрген жандарға

Алданбас, балам, алданба!

Арманда, балам, арманда,

Қапелімде, жауларда,

Ақырғы демің қалғанда,

Айырылып естен танғанда,

Ақырғы рет қарман да,

Арманда, балам, арманда!

Ақылымнан танғанда,

Азуымнан шалғанда,

Кәрі қойдың жасындай,

Аз ғұмырым қалғанда,

Нендей ақыл айтармын?!

Ата жауың қалмақ-ты,

Ел-жұртыңды зарлатты.

Ата-қазақ ұрпағын

Аяқ асты қорлапты,

Аспаныңды торлапты,

Жазираңды шандапты,

Жазықсыз елді қандапты.

Жалғыз қайда барарсың?

Жауынды қалай табарсың?

Ауызданбаған арланым,

Абайсызда шабарсың,

Айлалы жаудың алдында

Тұзаққа түсіп қаларсың!

Соңыңнан жұртың ермесе,

Қолының ұшын бермесе,

Дегеніңе көнбесе,

Ауызданбаған арланым,

Жауыңа жалғыз бармағын,

Қиылып қалар арманың!

Халқыңа хабар арнағын,

Аужалын түйіп, андаған,

Кекке соққан қанжарым,

Кемтіліп жүзің қалмағын,

Жауыңа жалғыз бармағын!

Беліңнен бір-ақ аттаған,

Берекеңді таптаған,

Қулығын ішке сақтаған,

Құмырсқадай қаптаған,

Жауыңа жөнсіз ұрынбай,

Ұрымтал жерден шап, балам!

Жауыңның күшін андамай,

Бетпе-бет ұрыс салмағай!

Ол көп-тағы, сен азсың,

Опық жеп, балам, қалмағай,

Алды-артынды барламай,

Орынсыз іске бармағай!

Тұтқиылдан лап беріп,

Томаға-тұйық шап келіп.

Жауыңның есі кіргенше,

Қара түнді қақ бөліп,

Ізіңді жасыр жалт беріп.

Алды-артыңды аңғармай,

Айқаспай тұрып қорғанбай,

Қолайлы жерде қамданбай,

Ашкөзденіп, мерт болма,

Қораға түскен арландай!

Шабарыңды білдірме,

Шаужайыңнан ілдірме!

Жекпе-жек күтіп, ділгірме!

Жер қайысқан жауынды

Жеңемін деме бір күнде!

Көзсіздік іске татыр ма?

Айласыз батыр батыр ма?!

Отырып қалар тақырға.

Күндіз ұйықтап, түнде жорт.

Қарасын күннін батыр да, —

Кегінді қайра ақылға,

Жалғыз жортып, шатылма

Аттанып жар сал, ер ұлым,

Ел-жұртыңды шақыр да.

Дүние — қоңыз, енші бер,

Соңыңнан ерген пақырға».

* * *

Бидің үйі,

Іленің жағасында.

Жақсы менен жайсаңның бәрі осында

Қарасақал, ақсақал — алқалы топ,

Алдына алып бір істі қарасуда,

Бірі көнсе, біреуі таласуда.

Бірі олай тартады, бірі былай,

Бірі өзінше патша, бірі құдай,

Бір сәтте ұйып, бір сәтте іруін-ай,

Қазекемнің осы бір ырымын-ай.

Бірі әріден, білгенсіп, мысалдайды,

Бірі өзінше түңіліп, құшар қайғы.

Жүз лоқсып, жүректе запыранын,

Бірі іштен тынады, құса алмайды.

Бидің бағып біреуі қас-қабағын,

Бұлқ етуден бишара жасқанады.

Бірде бәрі жабылып біреуіне,

Жемтік көрген бөрідей бас салады.

Екі ортаны біреулер андасады,

Жең ұшынан жеңгенмен жалғасады.