Сборник стихов Мукагали Макатаева / Мұқағали Мақатаев өлеңдер жинағы - Мукагали Макатаев / Мұқағали Мақатаев

Ақсақалдар да, көксақалдар да анталап.

—Оу, ағайындар!

Жәбірлемендер баланы,

Жәбірлейтіндей қайсыңа тиді залалы?!

Бұл да бір асау, құрық көрмеген құлын ғой,

Желісін үзіп, сендерден қайда барады.

Бара да қоймас, ұзай да қоймас сендерден,

Сендермен бірге тағдырын тәңір тең бөлген.

Өз атын өзі ұрандағанның несі айып?

Аузына салып, періште шығар дем берген.

Жауына шапса өз атын өзі ұрандап,

Қолдамас па еді өлі аруақ түгіл тірі аруақ.

Есі бар тентек есейе келе ер болар,

Ерік беріңдер, неғыласындар бұғаулап...

Қарсы алдындағы қалқан боп тұрған Қабайды,

Қаршадай бала сүйеніш бәлкім санайды.

Санайды-дағы қауымға тіке қарайды.

Жүрегін жеген сөзін айтпақ боп талайғы.

Күреңіменен атылып шетке шықты да,

Айғайлап тұрып, анықтап, нақ-нақ, ұқтыра:

—Дәрменсіз сорлы кедей-кепшікті бұқтыра,

Күшік тазыдай жылмандайсындар мықтыға!

Ата жауларың аркаңа бәлем, шықты ма,

Әкелеріңнің көріне, бәлем, тықты ма!

Қызынды сатып, қымызға мас боп жатындар,

Халықпысындар?!

Қазан аңдыған қатындар!

Қорқау қасқырдай бірісін-бірі талаған,

Бірісін-бірі тонаған, тозған пақырлар! —

Деді де, бала күреңіменен самғады,

Өз атын өзі ұрандауынан танбады.

Тетір де болса, тентек баланың аруағы

Шашылып жатқан ауылды тегіс шарлады.

...Кешегі аста Әлмерек бидің сөккені,

Түкенің мүлде есінен бір сәт кетпеді.

Теріс айналып, шөкті де қалды шал байғұс,

Талақ етті де бүгіні менен өткенін...

Түке өлген.

Он сегізде Райымбек,

Жүрген жоқ әке елді деп, уайым жеп.

Тіріге тізе бүгіп, бас имеген,

Тізесін бүктірмесе құдайы кеп.

Білігі, бітімі де бөтен екен,

Бар күні мал соңында өтеді екен.

Ерін — жастық, тоқымын төсеніш етіп,

Белін шешпей, қисая кетеді екен.

Ел арасы дау-шарға араласпай,

Лоқ беріп, ағайынмен жағаласпай,

Қайсар болып, қатты боп өсті жігіт,

Қатыгез құмға біткен қарағаштай.

Қанағат қып әкеден қалған малды,

Бәленнен ассам деп те қамданбады.

Бозбасы сауыққа да алданбады,

Бойында болсам деген қалды арманы.

Қалқалап, қадір тұтып естілерді,

Талайды түйді жігіт, өсті, көрді.

Қазақтарды жау шауып жатыр деген,

Үзік-үзік хабарды естіген-ді.

Ойлап тұрса, сол жауы іргесінде,

Ойлап тұрса, сол жаудың түрмесінде

«Айламен алдарқатып кеткен дұшпан,

Кім кепіл қайта шауып кірмесіне?!»

Қиын екен өмірдің сұраулары,

Ойланды балаң-жігіт, біле алмады.

«Белінен дұшпан аттап баратқанда,

Біздің ел неге қарсы тұра алмады?!

Қайда жүр баяғыңның батырлары?

Бас қойып, неге ұранын шақырмады?!

Жігер тайып жігіттің жетесінен,

Сарқылды ма қарттардың ақылдары?!

Неге бірі садақ боп атылмады?!

Қойын сойып, қолдарын қусырды да,

Дұшпандарын жіберді ту сыртына.

Қақпа бола алмаған қайран елге,

Қауқары жоқ күндерің құрысын мына!

Әзірге аман тұрғанға малы-басың,

Сауық пенен сайранға салынасың.

Қазақ жылап жатыр ғой, қазақ жылап,

Неменеңе жетісіп, қағынасың?!

Қайта шапқан жауынды танығасын,

Құдайыңа шынымен табынасың,

Атамекен, жұртынды сағынасың.

Бұралқы боп, жат жерде зарығасың.

Құланыңды бауыздар желіге айдап.

Құраныңның өртенер соры қайнап,

Қайда барсаң Қорқыттың кері болып,

Қонысыңнан ауарсың «Елімайлап».

Қайтсем екен?

Аттан! — деп ағайынға,

Құрбандыққа басымды шалайын ба?!

Қабай жырау қайда екен, не дер екен?!

Ақыл сұрап көрейін барайын да».

—Ар ма, ата!

Арнай келдім, батанды бер?