Путь Абая. Книга III / Абай жолы. ІІІ кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Ауру келін қабағын тастай түйіп, екі кішкентай баласын жаман күпінің өңіріне тығып, құшақтап қысып отыр,

Иса да келгелі екі баласын аялап, аяқ-қолдарын әлсін-әлсін қымтаған, қоршаған болады. Әредікте шешесінің зарын қосты;

— Төбеңнен ұрғыр қорқаулар, көп кедейдің жерін жеп жалмаймын деп, көрмеймісің? Қақ қасында тұрған жылы қорасына көшпей, әлекке салып отырғанын қарашы! Келмейді ғой тағы бір апат қырылғырға! Қатын-балам, кәрі шешем, сен сорлыларым үсіп өлер болдындар-ау әбден!—деді.

Осы кезде Тәкежанның үй сыртындағы айқайы естілді. Ол осы ауылдағы бар үйдің тысқа шыққан жандарын есепке алып кепті. Жалғыз Иістің үйінен басқаның бәрін айдап далаға шығарыпты. Енді бұлардың шықпағанын біліп, ақырып тұр:

— Мынау үйден неге шықпайды, қырылып қалған ба, түгі! Қайдасың Иіс! Иіс?!.

Иіс есікке жүгіріп кеп жөнін айтты.

— Күндізгі қойдан жаурап келді ғой Иса, ыстық ұрттасын деп отырмын... шығады.

— Шық, шықсын тез! Мал қауіпте тұр! Бол!—дегенде, ашулы байдың кәріне шыдай алмаған Иіс өзі жаман тоңды арқасына іле бере жүгіре басты.

— Ал шығайын, тым құрыса, өзім шығайын... Міне, міне, шықтым!— деп, жөнеле берді. Исаның «Барма, өлемісің, отыр!» дегеніне қарамай кете барды.

Сөнген оттың қоламтасына болса да ығыса түсіп, бір бүйірін, арқасын соған беріп киімшең күйде жантайды да, Иса біраз тыныштық алмақ болды. Әйелі мен балаларын да бар мейірімен, жанашырымен жүбатып аймалап: «Көз шырымын алыңдаршы! Үрейлерің де кетіп болды-ау, сәулелерім-ай!»— деп қасына жатқызды. Екі баланы әйелі мен өзінің ортасына жатқызып, шоқпыт көрпемен орап, қымтап қойды. Асан естиярлау болғаңдықтан үйқтай алмай үрейленіп жатыр. Жел ышқына соққан сайын ол әкесіне тығыла беріп:

— Аға, ағатай, үйді жықпай ма, дауыл қандай қатты!.. Үйді қарашы, солқылдап барады, үйді жықса не болдық!— деді.

Шынында, көптен бері кішкене лашықтың барлық уықтары сықырлап, шаңырақта ойнақшып, киіз атаулы желпіл қағып, уық пен керегені соққылап тұрған. Барлық әлсіз, сорлы, жүдеу баспана ышқынып соққан қара желдің, кәрлі дауылдың астында қалтақтап, шошынғандай шақыр-шұқыр қағып өрекпіп тұр. Иса ішінен өзі де: «Үйді жығар ма екен!» деп қауіп ете түссе де, баласына сенімді жауап айпы:

— Үй жығылмайды, бұраулар мықты. Үйықтай бер, жаным! Ал үйықтай қал!— деп, иығынан тербете қағып аялап қойды.

Қанша уақыт өткенін Иса білмейді, ұйықтап кеткен екен, бір сәтте шешесі келді.

— Ойбай, жарығым Иса, қой ығып барады... Ықтырманы құлатып кетті. Әзімбай сені шақырып, әлек салып жатыр,—деді.

Иса тұрды да, шешесіне:

— Ал мен кеттім. Бірақ өзің енді тапжылма! Өлемісің, үстің әбден сүмектеп бітіпті. Жат, жат мына менің орныма!—деп, қатты бүйырып шешесін өз орнына жатқызды да, өзі керегеден қара шоқпарды ала бере атқып шықты. Сол-ақ екен, Тәкежан мен Әзімбай да мұны боқтай жоқтап, осы түсқа келіп қалған екен

— Қайда жүрсің, сен сүмелек, неге жатырсың, сен ит!— деп, Тәкежан ақыра берді.

— Уә, мен күн бойы малдан келдім ғой.

— Қарашы, сөзінқарашы... әкеңнің... қаскөйдің, жоқ қылайын сен итті!— деп, Әзімбай тап берді.

— Өлуші ме ем тыным алмай!—деп, Иса сөйлей бергенде, иығына Әзімбайдың жуан таяғы сарт етті. Тағы көтеріп ұра бергенде, Иса таяқтан ұстай алды.

Тартысып тұрған Әзімбайдың төніп келген жүзінен қап-қара сақалы айқындап тұр. Қара жүзінде қаскөйлік бейнесіндей ақсиған жыртқыш тістері де жарқ етіп көрініп қалды. Мандайының жарасын таңып алған ақ шүберек те долының айықпас ыза суатындай. Барлық жүзі қап-қара албастыдай, жауыз пәледей боп елестеп тұр. Иса таяқты жібермей тұрғанда, Тәкежан кеп баласын тоқтатты.

— Бар, Иса, бір топ қой ығып кетті. Бөлініп кетті талай қой, жүгір, жүгірші шапшаң соның соңынан... Жет, жете көрші жылдам!—деді.