Путь Абая. Книга III / Абай жолы. ІІІ кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Олжай іші екі жарылып, жасақ жиятын болса, мен тек Тәкежан қасынан табыламын!» деп, Тәкежан жағына осындай сыбыс сөздерін де жөнелтіп жатқан.

Сол орайда қалаға келген Күнту оязға барып, крестьян начальнигіне кіріп: «Ел ішінде үлкен бәле, бүлік басталды. Менің жазығым жоқ.Өзім Бәкенші деген аз атамын. Саны көп, тентек ауылдар арасындағы бүзарларды тыйып ұстауға әлім келмейді екен. Қазір мынандай үлкен бәлеге қатынасып отырған адамдарының бәрі менен мықсты да жуан. Меңгере алмадым. Осы себепті орнымнан түссем екен!» деген.

Бұның осындай өздігімен тіленуін Казанцев ояз теріс көрген жоқ. Және анада жазғы сайлауда, Оспанға өзінің қарыздар боп кеткені бар. Ояз енді Күнтуды орнынан түсірді де, «назна-чениемен» Оспанды болыс сайлап қойды.

Оңайлықпен орнын берген себепті Күнтудың да тілегі орындалды. Көптен әзірлеп алған «піргауарлары» бойынша ол көршілес Бөкеншісін қосып алып, Мұқыр болысына шығып кетті.

Сөйтіп, Базаралы мен Жігітекке ара түсіп, қостайды дерлік атқамінерлер, аз-ақ күн ішінде қиянатшыл жолына басып, тастап-тастап кетті де барды.

Күнту қалаға шапқан шағында: «Мынау өздері салған пәлесін өз мойындарымен көтерсін. Ел ішіне қуғын-сүргін отряд шығарт-пасын, қалада қазақ жолымен жауап беруге келсін, жүгініске баратын болсын» деп Жігітектің Бейсенбі, Әбділда сияқты атқамінерлеріне кісі салған.

— Менің зәулім Базаралы болды, арандатты! Енді ағайын, тым құрыса, жауаптан қашпасын! Олар жалтаратын болса, менің ба-сым мүлдем су түбіне кетеді. Жігітек жауапты қалада береді. Со-ған сайланған кісілерін тез жөнелтсін!—деп, сәлем айтып кеткен.

Бейсенбі, Әбділда Жігітектің малды, әлді ауылдарынан атқамінер атаулыңы жинап алып, ақылдасты. Бар бәленің ортасында жалғыз өздері, ап-аз ғана топ болып, оқшау қалғанын көрісті.

Бүлікті өзі де туғыза білетін және не түрлі жаманшылық болса, оны түбіне жете ойлай білетін Әбділда Базаралыға қарап бір сөз сейлеген. Қазіргі Жігітек жайы туралы бұл сөзі қаншалық ауыр болғанымен, анық шын күңді білдірді.

— Бар бүтағын, жапырағын қалың өрт шарпып күйдіріп кеткен қу томардай боп, жалғыз ғана сорайып қалып отырған жайымыз бар. Сүйенер, сенісерге бұл атырапта ағайын қалған жоқ. Алдап кетті, аярлық етіп кетті көріне! Айдап салушы әзәзіл аз емес еді.

Бәле басы боламын деп ұшырап отырғаның мынау! Қырда қазақ, ойда ұлық болып соңыңа түсіп отыр, шуласып, ұрандасып жатыр әне, түгі! Бірақ қан жоса ғып, қақ сатып отырса да, соның алдына барасың. Бармаймын десең оның ар жағынан тағы бір бәлесін қылтитып отыр. «Жігітек, болатын болса, жалтақтамай жетсін де, алдымызға келіп бас исін!» депті.

Суық сөздің бәрін зілдей ауыр салмағымен Жігітектің тобына тастаған Әбділда, «енді жауапқа кім барады?» деген әңгімеге ауысқанда, тағы да тауқыметті Базаралының өзіне тастады.

— Өзің салған бәлең. Еркек туғаның рас болса, өзің көтересің. Қалаға өзің жөнел!—деп, бір жағы бұйрық, бір жағы жазадай ғып бір-ақтүйген.

Әбділда, Бейсенбілердің енді өздері де, орайы келсе, бұғып қалып, бас сауғалап отырғанын Базаралы оңай таныды. Ол өз сөзін іркілместен, шапшаңайпы. Ерлік тәуекеліне бекініп алған, қайратты жүзбен қысқа ғана қайырды.

— Өзім еткенім рас, өзім көтеремін! Жылға-жылғаны сағалап, «Базаралы бәлесінен аулақпын» деп, жытып жатқан өңшең алаяқ өзге емес, қасындағы Жігітек, әзіңнен де табылады. Танымай жүргем жоқ! Қала бер үйінде, түгі! Бұл отырған аіқамінер қиын күнде қасыма ерер деп те алдаңғам жоқ-ты. Бірақ қырық жігіттің бәрін шұбатып, қатарынан тізіп апармаймын. Осыңда Сарбас пен Әбді сияқты, еркек туған екі жігіт бар еді. Қасыма сол екеуін аламын да, қалаға ертең жүремін. Өзің салған бәле дедің ғой. Оның рас. Өкінбейміндеп салған пәлем болатын. Басыммен де, барыммен де жауапты өзім беремін. Бұқпа билер бүк түсіп жата бер!— деп етегін сілкіп, қабақ түйіп, Жігітек тобынан кетіп қалды.