Путь Абая. Книга III / Абай жолы. ІІІ кітап - Мухтар Ауэзов / Мұхтар Әуезов

Шұбардың жасы бұдан кіші болғандықтан, оған айтатын сөзді қатты ғып батыра сөйлейді. Шұбар Абайға барып, ондағы сөзді айтып келген жерде Тәкежан бұны боқтап, қатты ығырған. Ауыр сөзінің түкпірінде, әншейінде айтылмайтын суық салмақ білінді.

«Маған жаны ашып отырған Абай жоқ. Білемін, ол бүгін Құнанбай баласының жолы болғанша, Қауменнің қанқұйылысының жолы болсын деп отыр. Қазір Абаймен ақылдасқан, оған барып сыр айтқан кісінің бәрі менің тілеулесім болып шықпайды!» деп орағытып келді. Аяғында ең салмақты сөзін Шұбарға әдейілеп сездірді.

— Сен Күнкеден туған жоқсың! Құнанбайдан туғаңсың! Күндестің балалары емеспіз. Бәрімізді бір тілеумен «атаның ұлы бол!» деп баулыған, адам еткен — әкеміз Құнанбай. Ұлжан мен

Күнке деген шашы ұзын, ақылы қысқа қатыңдар. Еркек туған нәсіл болса, әке жолында, ата намасының соңында еркекше мінез етсін! Екіжақты қылтың-жылтынды қойсын, Ол — еркектік емес! Қызтекелік!- деп, Шұбарды қорқытқан ызғар тастады.

Бұл сөздерінің ішінде Тәкежан «бүркеледім» дегенімен, күндестіктің андысуы да жатыр. Қасына Ұлжаннан туған Ысқақ, Оспандай екі інісін алып отырып, Шұбармен сөйлескенде, оны өгей шешенің ұлы болғандықтан сенімсіз көріп, күдік ойлап, осыны айтып отыр. Және Күнкеден Құдайберді жалғыз болғанда, бұлар Ұлжаннан көп боп туған. Бәрінің де Шұбардан жасы үлкен. Сонымен басқа шешенің баласына осыңдай кезде тізені батырып, өзіне қарай қайырып, ықтатып алмақ. Бір бұл жолы емес. Тілі шығып, өнері асып, пысықтық беделі көпке жайылып бара жатқан Шұбарды былай да тәубесі есінде жүрсін дейді. Мынау істі пайдаланып, тұқыртып алмақ. Үйірге шақар сақа айғырдың шет жайылғыш саяқ-сандырақты кейде сауырлап қуып, тепкілеп те, тістелеп өз бауырына тығып, қайырып алғаны сияқты.

Айлалы, арсыз есепке бұл отырған Құнанбайдың бәрінен артық Тәкежан, дәл осы арада, сол тәсілді көп керегіне жұмсап отыр. Өзге Құнанбайларға бұнысы айлакерлік пен жауыздықтың ібілістік сабағындай.

Шұбар болса, бұндай жыланша арбаудың салмағын сезбей қалған жоқ. Ұлжан балаларына қарағанда, бұлар жастан жетім өскен немере. Әзір бір Шұбардың өзі қатарға ілініп келе жатқаны болмаса, мынау отырған үш туыстың алдында оның әлсіз екені рас. Сөз былай айтылса, Шұбар бұларға қарсы баса алмайды. Тіпті, Абайдың айтқанынан кетсе де, Шұбардыңтақыстықтәсілі оны дәл мыналарға қарсы бастырмайды. Өйткені Абай жағынан кәр-зәр болмайды. Мыналар болса, зорлығы мен көптігін, күші мен кәрін қолымен де батырып жібере алады. Абай жағынан азар болса, көретін жазасы «үят, ар, адамгершілік» дегендер кендіілікте, тыныштықта, келіп-кетері жоқ мәжілісте ғана және Абай қасында ғана сөйленетін ермек қана. Іс атаулы шынтуайтқа келгенде Шұбар, әрине, Абай өсиетін үйіп-төгіп қайырып тастап, мына Тәкежан бұйрығына қарай ауыса алады.

қазіргі халі дәл осындай ардаң аттап, зорлықты басуды тілеңді. Бұны қорқытып отырып, сертін алған соң, Тәкежан ағайындық міндегін де тапсырған.

—Дәл осы жолғы дауға менің малымның жоқшысы етіп сені саламын. Шебер тілінді, шалымды ойынды осы жолым үшін жалдап алдым! Әрі Құнанбай баласының намысы, әрі менің

басымның кегі! Бәрі де бір сенің қолыңа беріледі. Даугерім сен боласың!—деген,

Осы сөз байлау болды. Енді, міне, Базаралы мен билер алдында жүгініске түсетін боп, Шұбар шықты.

Бұл тұста Шұбардың өз есебі және ең алдымен жөнге беттейді. Тәкежанмен болса өз елінің және қазір бар Семей оязының аталы, абыройлы жуандарымен бастас боп араласып кзлады. Олар алдында бар Ырғызбай, Құнанбайдың дауын жалғыз мұның ұстап шығуы Шұбар басына үлкен атақ әпереді, даңқын асырады. Абай емес, одан да өтімді болғандықтан дауға осыны салыпты деген лақап тарайды. Мансапқұмар Шұбарды бұл жай, әсіресе, қызықтырған болатын.