«Үйдің астындағы ас қоятын жерін орыс «погреб» дейтін, соны айтып тұрған шығар»,– деді Асқар. «Митрофан Кабашкин дегеннің погребінде арақ кеп» деп тұр-ау деймін, осы қауға сақал.

4

Шай ішпей Балтабектікіне кетуге Асқар Бүркітбайдан ұялды. Бірақ шай бөгеген жоқ. Андрейдің семіз, тапал сары қатыны самауырды тез қайнатты. Столға пештен жаңа шыққан тәтті шәңгілерді, қалаштарды, жұмыртқаны, сүтті, майды толтырды.

– Мынаны,– деді Андрей, шай ішілген соң жалшысы Антонды шақырып ап, Бүркітбайды көрсетіп,– Митрофандікіне алып бар да, әр түрліден жақсы арақтар алып бер.

Бүркітбай кеткесін Асқар Балтабектің үйіне беттеп еді, жолда қолтығына конькилі бәтеңкесін қыстырып, көлге қарай кетіп бара жатқан Алексей ұшырады. Офицер, чиновник дегендерді ол ит етінен жек көретін еді. Екеуі түйіскен жерде офицер бұған, бұл оған ажырайысып қарасты. Бірақ тіл қатыспады.

Қорған тастың оңтүстік жақ басын айналып, Асқар Балтабектікіне келсе, үйде Айбаладан басқа жан жоқ екен. Айбала тарамыс ширатып отыр екен.

Күннің, көбін үй шаруасымен өткізіп, жалғыздықтан іші пысатын Айбала, Асқар келгенде қуанып кетті.

– Төрге шық!– деді ол, түрегеліп, етегін сілкіп.

– Денің сау ма, жеңгей?

– Шү... Мырзажігіт қалай? (Кенжетайды Айбала солай деп атайтын).

– Басын көтеріп, түрегеп жүр, ас ішеді. Таяқ ішке түскен жоқ, әйтеуір. Неғып өлмегенін білмеймін, еті әлі күнге шейін көк-ала қойдай. Ит урядник екен.

– Өзі қалаға да тиышсыз, ылғи едіреңдейді де жүреді.

– Еркең қайда?

– Оқуынан жаңа келіп еді. Лиза мен екеуі сырғанақ тебеміз деп кетті.

– Қайда?

– Көлге. Әлгі, етіктерінің табанына темір байлап сырғанайтынды не деуші еді? Сонымен сырғанауға кетті.

– Ә, коньки ме?– деді Асқар күліп.

– Қайдан білейін, не дейтінін. Лиза Қызылжардан сондайлардың біреуін өзіне, біреуін еркеме алдырыпты.

Бала сонымен сырғанаудың қызығына түсіп алды. Күнде кетеді.

– Мен барып көріп келейін.

– Шай қояйын...

– Қоймай-ақ қойыңыз, жаңа іштім...

Шайға отыруға Асқардың дәті шыдамайтынын сезген Айбала оған «отыра көр» деп жабыса қойған жоқ. Асқар шығып кетті.

Күзден бері Асқар бұл үйге әлденеше рет келді. Бірнеше рет көрісіп, сөйлескенмен, Асқар мен Айбала «сіз, біз» дегеннен артық сөзге барысқан емес, сыпайы, әдепті қалыптарын өзгерткен емес.

Сөйте тұра, Асқардың бұл үйге келімпаз боп кеткен себебін Айбала іштей жорамалдайды. Ботагөзді жанындай жақсы көретін Айбала, жігіттен оны қызғанғанмен, қызғаныш толқыны «жат жұрттыққа жаралған бала» деген жарға кеп соғылып, «тек, тәңірі теңін кездестіргей-де!» – деп тілейтін еді. Сол теңі енді табылған сияқты, ол – Асқар.

Алғашқы танысқаннан кейін, Асқар бірер қабат келген соң-ақ, оның ішкі ойын қас-қабағынан байқаған Айбала, «құда түсер басталар, Асқар Балтабекке кісі сап, Ботагөзде ойы барын айтар»,– деп күткен еді. Содан кейін, үйіне бейсауат кісі келсе: «құдалыққа келді ме, әлде» – деп ойлап, оның сөзіне құлағын түре бастайтын еді.

Құда түсерді күте-күте Айбала қажығандай болды. Сонда да ол күдерін үзбеді. Үміті ұзаңқырап кеткесін, кейде Айбалаға: «әлде, беті жылтыраған, ішмерез жігіт болар ма? Аз күнгі ойнап-күлуді мақсат еткен к,у болар ма?» – деген ой да келді. Ол ойды ойлауы ойлағанмен, Асқарды ондай арам ниеттіге тағы да қимады; оның ойынша Асқар ондай бұзық жігіт болуға тиісті емес.

Асқарды жаман ойға қимаған, бірақ қызды ұнататын белгі беріп, сырын айтпауына түсінбеген Айбала, кейде, Асқар оңаша кездескенде оған сыр сұрауға әлденеше рет оқтанса да батылы жетпеді. Ойы осындай толқыған Айбаланың тілегі: Еркесі – Ботагөздің Асқарға қосылуы. Бұл әлі ашылмаған сыр болғанмен, тез арада ашылуына және қуанышпен ашылуына Айбаланың сенімі берік.

Көл бетіндегі сырғанақшыларға бармақ боп, Асқар үйден шыққан соң, Айбала ашылмаған сыр туралы тағы да аз ойлап отырды да, сырғанақтан Ботагөз бен Асқар бірге қайтар деген оймен шай қоюға кірісті.