Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— Не кінәм бар менің, Хансұлу?..— деп бір кезде Қозбағар қорсыддап жылап жіберді. — Осылай боларын білгем, баяғыда-ақ. Бәрі ұрысты маған... Енді не істейім?!

Қозбағар еңкілдеп ал кеп жыласын.

Ашық іргеден әлгінде туған Айдың жарығы түсіп, үй іші ала көлеңкеленді. Шымылдық алдында бұратылып отырған Хансұлу сырға, шашбауы сылдырап түрегелді. Үстінде шұбатылған үзын етек ақ жібек көйлек. Көз жасын сүрткіштеп отырған Қозбағар Хансұлудың қозғалғанын көріп жүрегі жарылардай қуанып кетті. Осылай жылағанда шешесі Торқа байғүс жібіп кетіп, "Пошымыңнан-ау сенің!" деп келіп басынан сипайтын. Қазір де Хансұлу сөйтетін шығар, басымнан сипайтын шығар деп ойлады. Бірақ шолпысы сылдырап үй ішінде қозғалып жүрген Хансұлу келмеді қасына. Сипамады басынан. Босаға жаққа бір көрпе-жастықты лақтырып тастады.

— Ал, әне төсегің! — деді. Дауысы қатқылдау естілсе де Қозбағарға майдай жақты. Бұндай сөз естимін деп күтпеген ғой Хансұлудан.

Босаға жақтан өзі өзіне төсек салып жата кетті. Өз қасына жатқызбаса да Хансұлудың қолы тиген нәзік әтір иісі сезіліп тұр көрпе-жастықтан. Қозбағар жүрегі дүрсілдеп, осы сәт өліп кетсе де риза өмірге.

Шолпысы сылдырап, түн перісіндей биязы қозғалып басып, майда самал үлбіреткен торғын шымылдық ішіне кіріп кеткен айдай сұлу тәкаппар жарына мың мәрте риза. Осы сәт егер "күйеу" деген аты болмаса жалаң аяқ, жалаң бас анау көлге қарай тайраңдап жүгірер еді. Сақылдап күлер еді-ау, айқайлар еді-ау... бақытын айдай әлемге паш етіп.

Ай жылжып бұлтқа кірді. Ауыл шырт ұйқыда. Күйіс қайырып шандақта маңқиып түйелер жатыр. Ит дыбыстары баяғыда өшкен. Тек көл аңғарында ғана үздіксіз тірлік белгісі білінеді. Шегірткенің шырылы, бақаның құрылы, құс сыңқылы, көл бетінде ойнаған балық шолпылы.

Көл жағасында ерттеулі екі аттың сағағынан ұстап, жыңғыл арасында бір кісінің бұғып отырғанына бірсыпыра уақыт болған. Екі аттың бірі Әзбергендікі еді. Әзберген ауыл ұйықтады-ау деген шамада бұғып жатқан орнынан тұрып Пахраддиннің еңселі ақ боз үйіне қарай жылжыды. Пахраддиннің есектей төбеттері бастарын көтере түсті де, Әзбергенді танып, құйрықтарын бүлғады.

— Бұ кім? — деді Пахраддин есік тықырлаған соң.

— Менмін... — деді Әзберген дүңк етіп. Пахраддин

шапанын жамылып есік ашты. Сырға да оянып шам жақпақ болып еді, "Жақпа!" деді. - Бұ не жүріс? — деп Пахраддин киіздің шетіне тізе

бүккен інісінің сұлбасына қарады.

— Тойға келдік! Шақыртпасаң да! Сәбет өкіметімен құда болып, көңіліңді жайлапсың! "Құтты болсын" айта келдік!—деді Әзберген кекетіп.

— Сәбет өкіметімен мен құда болмағанда, сенің басың

түрмеде шірір еді бұ кезде! Не тантып отырсың! — деді

Пахраддин ашу шақырып.

— "Тантыған" мен емес, сенсің! — деді Әзберген

түксиіп.— Қызыңды, малынды түгел көгендеп беріп жатсың сәбетке. Сендей алжыған бұл елде жоқ. Жұрт қарсыласып өледі! Сен жағынып өлесің, білдің бе?! Көрерміз ертең мандайыңнан қалай сипар екен сол сәбет.

— Жә, естіген жырым! Хабарыңды айт! Қайда жүрсің?

— Қайда жүргенімді саған айтпағаным. Хабарым сол —

сәбет құлайды. Ана жақтан ағылшын, мына жақтан түрік

бас салады. Жылқы керек маған!

— Шырағым, сендей елеурегендердің талайын көргенбіз.

Өйтіп алжаспауға керек! Жылқы берілмейді.

— Ит те болсақ бір құрсақтан шықтық. Әйтпегенде,

жалғыз оққа жалынтар едім!..

Әзберген ұшып тұрып есікке беттеді. Табалдырықтан аттай бере іркілді де, әлдене дегісі келіп оқталып тұрды да, есікті тарс жауып шығып кетті.