Песня Кобыланды батыра / Қобыланды батыр жыры - Народная песня / Халық жыры

Жайықтың суы ылай-ай,

Көр болды көзім жылай-ай.

Осы күнде, Тоқтар шал,

Оң қабағым тартады,

Қуантамысың, Құдай-ай!

Осы күні, Тоқтар шал,

Аузы құрғыр тартады,—

Жалғызымды сүйгендей!

Иіні құрғыр тартады,—

Қараспан тауға ел қонып,

Еруге қамқа кигендей!

Осы күні, Тоқтар шал,

Тақымы құрғыр тартады,—

Қараспан тауын жағалап,

Қалың Қыпшақ ел көшіп,

Сұр жорғаны мінгендей!

Осы күні, Тоқтар шал,

Төсімде жатқан қос тері,

Терісі қатқан бос тері,—

Бұлақ болып ашылды,

Шырағым келіп емгендей!

Анаң байғұс зарлайды

Ботасы өлген інгендей.

Ернім және тартады,—

Он үш жасар шырақтың

Ақ бетінен сүйгендей.

Жүрегім алып ұшады,—

Кеткен қозым келгендей,

Жұмылған көзім ашылып,

Жалғызымды көргендей.

Алпыс жасқа келгенде,

Арқан ескен не қорлық,

Құрт қайнатып, жүн түтіп?!

Шырағым үйден кеткесін,

Есімнен кетпес бұл зорлық!

Өзге қорлық қорлық па?

Өзіңнен қалған Құртқаны?

Қалмақтың ханы Алшағыр

Аламын дейді — сол қорлық!

Дұшпанның түсіп торына,

Отыр Құртқа сол мұңлық.

Осындай болып жатқанда,

Жалғызым келіп ат қояр

Алшағыр жиған нөкерге.

Дұшпанның қылған зорлығы

Есімізден кетер ме?

Мұндай болып біз тұрмыз,

Шырағым, жүрсің бекерге!

Зарланған менің дауысым

Жалғызыма жетер ме?»

Сол уақыттар болғанда,

Қарындасы сөйлейді:

«Тұра тұршы, жан шеше,

Жан көкеме түс көрдім

Өткен түні мен кеше!

Адыра қалғыр айбалта

Тасқа тиді, кетілді,

Қайрап ем — тағы жетілді.

Тәңірі аяр болар ма

Біздей ғарып, жетімді?!

Жетім емей, немене,

Атаңа нәлет Алшағыр

Көрсетті ғой өкімді?

Көкем үйде болғанда,

Бұзар ма еді кентімді <қосылма>?

Құлақ салшы, кемпір-шал,

Есітіп пірдің хабарын,

Көңілім менің бекінді!

Шаба алмай да жүрмесе

Астындағы Бурыл ат,

Бабадан хабар тиді ғой,

Жетсе керек жан көкем

Тайбурылын сауырлап!

Жан ата, менің түсімде

Өзімнің бабам ішінде,

Бұл уақытта жан бар ма

Жан көкемдей пішінді?

Қазанның Сырлы қаласын

Жалғыз шауып жүр еді.

Алтынды туға ақырып,

Қараманды шақырып,

Қасқырлы таудың басында

«Қатын» деген бір сөзін

Бетіне соғып жүр еді.

Көкемнің айтқан сөзіне

Қараман батыр өкпелеп,

Жамандарша кек тұтып,

Көкем желді соңынан,

«Өкпелеп досым кетті»,— деп,

Ордың мініп басына,

Қаланың келіп қасына,

Ордан атын қарғытып,

Кіндіктен оғын сырғытып,

Қазанды шаншып, жау қашып,

Көп қосынға жан көкем

Олжа салып жүр еді.

Бөлінбеген ұйқысын,

Жыртылмаған құлпысын,

Қараманмен екеуі

Таң ата айдап жүр еді

Көбікті ханның жылқысын.

Жамандатқыр Тарлан ат

Сонда қашып еліне,

Ер салғанша асығып,

Терлік салып беліне,

Қараман мен көкемді

Көбікті басты тақымға.

Көкемнің құрып айласы,

Басынан сынып найзасы,

Жан көкемді пенде ғып,

Көбіктінің көңілі желікті.

Бұл секілді қорлыққа

Жан көкем не ғып көніпті?

Көкемнің тайып бабасы,

Батырлардың бұл жерде

Болмады қабыл тобасы.

Мақтануға жарады,—

Дұшпанның асып айласы.

Өз аттасым Қарлыға

Көкеме тиді пайдасы.

Жамандығын жасырып,

Жақсылығын асырып,

Қол-аяғын босатып,

Жан көкемді қашырып,

Қару-жарақ, ат-тонын

Қойған екен жасырып.

Сарт болмаса, Шашты Әзіз

Қызметін асырып,

Өз аттасым Қарлыға

Дос болып сонда жүр еді,

Аяғына бас ұрып.

Қараман менен жан көкем

Тағы да айдап жүр еді

Көбіктінің жылқысын.

Тағы да қашып көк бесті,