Красная стрела. Книга Четвертая / Қызыл жебе. Төртінші кітап - Шерхан Муртаза / Шерхан Мұртаза

— Құда жолы, жоралғы солай. Бұл қой сіздің сыбағаңыз.

Ай-шайға қаратпай Дәу Омар арбаның артында жатқан бағланды көтеріп алып, арықтың жағасындағы көгалға ыңқ еткізіп, белбеуімен төрт аяғын буып тастап: «Бісміллә!» — деп қылпылдап тұрған кездікті қынынан алып, бауыздап та жіберді.

Бағанадан бері шынжырын салдырлатып, тыным таппай абалап, жын буып тұрған тік құлақ төбет жас қанның иісін сезіп, үргенін қойып, Дәу Омар жаққа жұтына қарап, құйрығын бұлтаңдатып қалды.

Арықтың ар жағында арқандаулы тұрған баяғы ақ ешкі маңырады. Сөйтсе, Елизавета Петровна ішкі үйден Ескендірді киіндіріп, көтеріп алып шыққан екен. Ақ ешкі, сірә, өзінің осы баланы өз сүтімен асырайтынын сезе ме екен, әлде үйдің иесінен бірдеңе дәмете ме екен — әйтеуір, бала көтеріп, есік алдына шыққан кемпірге қарап, маңырап-маңырап қойды.

— Міне, туысқандарың, — деді Елизавета Петровна қап-қара дудар шашы бұйра-бұйра, топ-толық, балпанақтай баланы көтеріп тұрып. — Құдалар, әрине, мені іздеп келмеген болар, егер осы Ескендір болмаса, айдаладағы бір кемпір кімге керек...

Алдымен қалтаңдап түрегеліп Ахат ұмтылды. Сақал-шашы аппақ селеудей, қасына дейін жалбырап ағарып кеткен шалдың қол созғанын көріп, бала әжесінің бауырына тығыла түсті.

— Е, жәдігер, жатырқайды, — деді Ахат қызыл жиек көзі жасаурап. Сөйтіп, қойнына қолын салып құнжындады. Әбден ақжем болып, түтесі шыққан әмияннан бір көк қағаз суырып алып, құдағиына ұсынды.

— Нет, нет, что вы! — деп кемпір шоршып түсті.

— Алыңыз, — деді Оразбақ орысшалап. — Қазақ рәсімі, алмасаңыз, ақсақал өкпелейді. Бұл көрімдік деген болады.

— Интересно, — деп құдағи ақшаны амалсыз алып, сары сарафанный, қалтасына салды.

Ахат шал құдағиының көрімдікті қабыл алғанына риза болып, кәдімгідей құнжындап қалды.

— Бәу-бәу, келе ғой, — деп аузы бұртиыңқыраған, қабағы түйіліңкіреген балаға арық саусақтарын қыбырлатып тағы созды. Бала: «бұл кім?» — дегендей әжесіне қарады.

— Дедушка, дедушка... Ата-ата, — деді кемпір де баланы — Ахатқа қарай икемдеп ұсына беріп.

Бала «барсам ба, бармасам ба?» деп қабағын түйіңкіреп қарап тұрды да, сәби саусақтарын тарбита созып, қартқа қарай бір ұмтылды. Ахат баланың бал татыған саусағынан сүйіп тұрып:

— Уа, ұрпақ! Тәңірім сені тарлығынан сақтасын! Әкеңнің азабын бермесін, адалдығын берсін! Бабаң Рысқұлдың батырлығын берсін! Әкең сияқты халықтың ұлы бол! — деп қолын жайып, сақалын сипап, батасын бағыштады.

Бір жасқа жетер-жетпес, енді-енді тәй-тәй тұра бастаған бала, мына ақ селеу шалға аңыра қарап-қарап, бір уақытта тістері енді-енді қылтиып шығып келе жатқан қызғылтым иегін ашып, ыржитып күлді.

— О, таныды туысқанын,— деп әжесі қуанды.

Кенет әлдене есіне түскендей, «орыс құдағи» баланы Ахаттың қасына отырғыза салып, веранданың түкпірінде тұрған дәу сары самаурынға ұмтылды.

— Кәрілік деген осы. Үйге құрметті қонақтар келіп жатқанда менің тұрысым мынау.

Сөйтіп, Елизавета Петровна шай қамына кірісті. Бір ғажабы бала оны іздеп, қыңқыл-сыңқыл шығармай, Ахаттың қасында, түкті кілемнің үстінде отыра берді.

Бейкүнә періште. Анасы тірі бола тұра, анасыз өсіп келе жатқан балапан. Әкесі тірі бола тұра, әкесіз өсіп келе жатқан жәдігер. Ақ әжесі мен ақ ешкінің арқасында жетіліп келе жатқан көк желкек. Тірі жетім деуге ауыз бармайды. Жетімдіктен сақтасын сені, Ескендір. Әлі-ақ оралар әкең де, бәлкім шешең де. Заман толқынында жүрген шығар, олар да бір жерде.

Ахат осылай ойлап, томпиып отырған нәрестенің бауырсақтай қолын сипап қояды. Бала сонда шалдың бетіне қарап отырып, селеудей ақ сақалына қол соза талпынады. Қызық көре ме екен... Ахат еміреніп, Ескендірді қолтығының астынан алып, тізесіне отырғызады. Кәрі мұрынға бала мойнының жәннаты жұпары келіп, қадим жүрегі езіліп, ішпей-жемей ғажайып хал кешіп, қараптан қарап отырып мас болады.