Меня зовут Ходжа / Менің атым Қожа - Бердыбек Сокпакбаев / Бердібек Соқпақбаев

Ауылға әндетіп, думандатып келіп кірдік. Колхоз кеңсесінің алдында ішінде артель председателі бар бір­неше адам бізге қарап әңгімелесіп тұр екен. Машина солардың қасына келіп тоқтады. Сабырбаев председатель қолын шаттана көтеріп:

– Ой, еңбеккерлерім, амансыңдар ма? – деп, жарқын қарсы алды.

Бұл өлкедегі жұрттан өзгешелеу, күзеген байталдай­ шұнтиып киінген шетел қалпақты ашаң қараторы жігіт мойнындағы фотоаппаратын оңтайлап, қарбаласып жатыр.

– Балалар, машинадан түспей суретке түсіргелі жатса, аяймыз ба тұмсықты. Мен кузовтың орта ше­нінде едім, кимелеп алға қарай шықтым да, тұра қалдым­ қасқайып. Бейтаныс жігіт бір емес, екі рет шырт еткізіп, суретке түсіріп алды.

ОН ЕКІНШІ ТАРАУДА

«Жанар, сені сағындым» дейтін өлеңнің дүниеге келу тарихы айтылады

Жол бойы менің ойымнан Жанар шықпады. Мен оны көрмегеніме бір ай емес, көп-көп уақыт өткен тә­різді. Қазір ол қайда екен, ә? Үйінде ме екен, жоқ әлде екінші кезектегі лагерьге кетті ме екен?

Машинадан түскен бойда мен әдейі орағытып, Жа­нар үйі тұрған көшемен өттім. Міне, олардың үйі. Қоражайдың төңірегін қаулап өскен қалақай, алабота басып­ кетіпті. Қақпаның маңдайшасында бірнеше суық, торғай қонақтап жырлап отыр. Тырс еткен пенде жоқ, жым-жырт.

Қораның сырт жағын айналып көз тастадым, есікке құлып салынбаған. Қабырғаға шапталған жас тезектер бұл үйдегі қытымыр қара кемпірдің осында екенін баян­дап тұр. Кенет құлағымның дәл түбінен:

– Кімді іздеп жүрсің? – деген суық үн саңқ ете қалды.

Жалт қарадым – Жантас қу. Жүрегім су етіп, сасып қалдым.

– Неғыласың? – деген сөз аузымнан абайсыз шығып кетті.

Жантастың бір иығында ауыр рюкзак. Қағаз пилот­каның астынан қоңыр көздері жылт-жылт етеді. Көн­тиіп жарылып кеткен еріндерін жалап қойып:

– Сағынып қалдың ба? – дейді.

– Кімді? Нені? – деп, Жантасқа айбаттана бұрылдым. Жантас қу саусағын жебеп тайқи берді.

– Білем, білем кімді қарап тұрғаныңды...

– Білсең, біле бер.

Ох, бұл сөзді мен қалай батыл айтып салдым десей­ші. Қай мағынада айтқанымды аңдап өзім селк ете қалғандай болдым. Не болса, со болсын, бұным ерлік болды. «Мейлі Жантас қуға сол керек».

Соңынан білдім, Жанар ауылда жоқ екен, лагерьге кетіпті. Құлазыған далада жалғыз қалғандай болдым. Екі иінімнен зіл батпай көңілсіздік басты.

Түн. Төргі бөлмеде өлең дәптерімді алдыма жайып қойып, жападан-жалғыз өзім отырмын. Бірнеше жынды көбелек қалдыраңдап, айнала ұшып, шамның шынысына соғылды. Келші бермен, шабытым! Қайдасың! Кеудем толы сезімді сүйкетейін жыр етіп. Бүгінгі жырымның тақырыбы Жанар. Жол ортасына әдемілеп «Жа­нар, сені сағындым» деп жазып қойдым. Бірінші шумақ көкейімде күндізден сайрап жүр еді, мөлдіреп түсе қалды заматта:

Жанар, сені сағындым,

Келші, келші тезірек,

Жатпай-тұрмай ойлаймын,

Іші-бауырым елжіреп.

Бірнеше қайталап оқимын, жаман шықпаған тәріз­ді. Мүмкін, көркемдігі пәлендей жүйрік бола қоймас, бірақ шындық бар, сезім бар. Әлде көптен қолыма қа­лам ұстамағандықтан кеудем жырға толып кеткен бе, әлде Жанарға деген сағыныш сезімнің тасқындап құ­йыл­ған түрі осы болды ма, шүпілдеген екі бет өлеңді тап­­жылмастан ешбір қиналыссыз жазып тастадым. Өте-мө­те сәтті шыққаны соңғы қорытынды шумағы болды:­

Жанар, сендей жан тумас,

Туса, туар, артылмас.

Бір өзіңнен басқаға

Сағынышым айтылмас.