Робинзон Крузо - Даниэль Дефо

Менің аралым елге толды, қарамағымда енді адамдарым бар. Мен өзімді патшамын деп ойласам болды, өз-өзімнен күлімсірейтін болдым. Біріншіден, бүкіл арал менің меншігіме айналды, сондықтан мен өзімді құдайдай сезіндім. Екіншіден, менің халқым менің қол астымда: қандай үкім шығарып, не шешім қабылдасам да өз құзыретім өзімде. Менің қарамағымдағылар маған өз өмірлерімен қарыз еді, олардың әрқайсысы, егер қалайтын болсам, мен үшін жандарын да ойланбастан қиюға дайын болатын. Үшеуінің үш дін өкілі болғаны да дұрыс болды, Жұма – христиан, әкесі – адам етін жейтін – мәжуси, испандық – католик. Мен ұждан бостандығына жол бердім, бұлар қай дінді ұстанса да өз еріктерінде.

Қонақтарды жайғастырып болған соң, енді бұларды тамақтандыру қамына кірісу керек болды. Мен Жұманы ормандағы ауладан бір туша алып келуге жұмсадым. Оны бауыздап, етін ұсақтап турап сорпа, қалғанынан қуырдақ дайындадық. Түскілік қамына Жұма кірісті. Сорпаға күріш, арпа салып, өте дәмді етіп дайындады. Қорғанның сырт жағында, бау ішінде ауқаттандық (қорғанымның ішінде от жақпайтын едім), сондықтан мәзіріміз жаңа шатырда өтті. Мен қонақтарыммен бірге тамақтандым, оларға әр түрлі әңгіме айтып көңілдерін жадыратып, қуаныш сыйлағым келді. Жұма әкесімен сөйлескенімде ғана емес, испандықпен сөйлескенімде де тілмаштық қызмет атқарды, өйткені испандық жабайылардың тілін білетін болып шықты.

Біз түстеніп отырғанда, тіпті оны кешкі тамақ деп те айтқаным дұрыс болар, Жұмаға қайықпен барып, ұрыс алаңында қалған мылтықтарды әкелуді бұйырдым. Ал келесі күні қапырық ыстықта иістеніп кетер деп қауіптеніп, жаман иістің ауаға таралуының алдын алып, өліктерді көміп кел деп жұмсадым. Содан соң қанды мерекеден қалған көп белгілерді көзден таса қылуын өтіндім; өліктерді көмбек түгілі, көму туралы ойлағанның өзінде тұла бойым түршігіп кетті. Жұма менің айтқандарымның барлығын бұлжытпай орындады; оның белсенділігінің арқасында, жабайылардың қанды қырғынының ізі де қалмапты: мен қанды қырғын болған жерге келгенде ә дегенде ол жерді танымай да қалдым; тек орманның жағалауға жақын, шет жағындағы ағаштың түбіне келгенде ғана қанды мерекенің тап осы жерде болғанына көзім жетті. Көп ұзамай мен өзімнің жаңадан болған бодандарыммен әңгімелесе бастадым. Алдымен төрт қашқын туралы не ойлайды екен, олар аралға өз тайпаластарымен қаптап келсе, біз төтеп бере алмай қалмаймыз ба деп Жұмадан әкесінен сұрауын өтіндім. Кәрі үндіс сол түнгі сұрапыл дауылдан олардың аман қалуы екіталай, бәрі де суға кеткен шығар деген сыңайда жауап берді; егер тіпті бір ғаламаттың күшімен аман қалғанның өзінде, оларды ағыс оңтүстік жағалауға, өздерімен жауласқан тайпаның жеріне қарай ығыстырып әкетеді, онда олар анық жауларының қолында өледі деді. Ал олар өз елдеріне аман-есен жете қалған жағдайда, қандай қадамға барулары мүмкін екенін шалдың өзі де білмейді екен; бірақ, оның ойынша, олардың біздің тосын шабуылымыздан, от ұшқындары мен мылтық даусынан зәрелері ұшқандары сондай, оз отандастарына жолдастары адам қолынан емес, күн күркіреп, жай түскеннен қаза болды, ал біз, Жұма екеуміз, қаруланған екі адам емес, оларды құрту үшін көктен түскен қаһарына мінген екі аруақ деп әңгімелеп жатқаны еш күмән тудырмайды деді. Ол бұл сөздерді олардың бір-біріне айтып жатқанын өз құлағымен естіген екен, өйткені олар ажалды пенденің аузынан жалын шашып, жайдың тілімен сөйлеп, тіпті қолын да сермеместен, тура осы жолғыдай алыстан өлтіре алатынына өлсе де сенбейді, тіпті бұны өздеріне елестете де алмайды деді. Шалдікі дұрыс болып шықты. Кейіннен менің білгенімдей, бұдан кейін бірде-бір рет жабайылар менің аралыма келуге талпыныс жасамағанына, менің аралыма табаны тигеніне куә болмадым. Сірә, біз өлдіге санап жүрген төрт қашқын отандарына аман-сау жетіп, болған оқиғаны айтып жерлестерінің зәрелерін ұшырған болулары керек, енді олардың басында бұл сиқырланған аралға аяқ басқан әрбір адам көктен түскен жай отымен өртеледі деген түсінік қалыптасуы да әбден мүмкін.