Дон Кихот І - Мигель де Сервантес

Дон Кихоттың лепіре сөйлеп, қызыл сөзден қырман жасағаны сонша, тыңдаушылардың ешқайсысы қазір оны есі ауысқанға балай қоймайтын, — керісінше, бұлардың көпшілігі кавальеро, яғни майдан алаңында ер жеткен адам бола тұрғанымен, оны айрықша ықыласпен тыңдады, ал анау сөзін әрмен жалғастыра берді:

— Сөйтіп, студенттің шегетін азабы мынадай; біріншіден, жоқшылық (әрине, олардың бәрі бірдей сорлы емес, мен әдейі ең нашар деген жағдаятты тілге тиек етіп отырмын), ал студент тарығады деген сөзден, меніңше, оның қандай бейшаралықты бастан кешетінін айтқызбай-ақ аңғаруға болады, себебі жоқ-жітіктің халі мүшкіл. Оның көрмейтін қорлығы жоқ: аштықты да, жалаңаштықты да, тоңып-шашырауды да бастан кешеді, ал кейде осының бәрін соның бір басынан табуға болады. Дегенмен, мезгілімен болмаса да, дәулеттілер дастарқанының қалған-құтқан бірдеңесімен болса да, әйтеуір жүрек жалғайды, бұл — студенттердің әбден жадап-жүдегенінің нышаны, өздерінің арасында бұндай жағдайды олар жан бағу деп атайды, сөйтіп біреу болмаса біреуден бұлар үшін қазан-ошақтың қасынан немесе пештің жанынан жата кететін орын табылады, бұл жерде олар шып-шып терлемесе де, әйтеуір, қалтырап тоңбайды, ең бастысы, әйтеуір, басында баспана болады. Көйлек-көншектің жоқтығы, аяқ киімнің жетіспеушілігі, сырт киімнің тозыңқырап кетуі, — бұл енді сирек те болса ұшырасып тұратын нәрсе, — сондай-ақ, сәті түскен жағдай ара-тұра ішіп-жемге тап келтірген шақта олардың іркілмей бас салатын ашқарақтығы секілді ұсақ-түйектерге тоқталып жатпаймын. Міне, өзім сипаттап берген осындай жолмен, қиын-қыстау, соқпақты жолмен, қайта-қайта сүрініп, қайта-қайта құлап, құлау үшін және қайта тұрып, олар өздері арман еткен ғылыми дәрежеге де жетеді. Міне, ақыры дәрежеге де қол жетті, шарапат-мейірімі мол Фортуна бейне қанатына мінгізіп алып өткендей-ақ, қайырлатып қоятын қайраңдар, Сциллалар мен Харибдалар да артта, міне, олардың біразы креслоға жайғасып көз алдымызда әлемге әмір жүргізіп, билеп-төстеп те отыр, ал өздерінің жақсы мінез-құлықтарына берілген лайықты өтемақы ретінде аштық — тоқтыққа, жалаңаштық — сәнқойлыққа айналды, тоңып-шашыраудың орнына олар қоңыр-салқында отыратын болды, бойрада жатып ұйқы соғудың орнына — голланд шұғасы мен дамаскілік жібек төсеніп демалатын болды... Ал енді олардың шегетін ауыртпалығы мен майдан даласындағы жауынгердің бастан кешетін ауыртпалығын салыстырып қараңыз, студент қиыншылығы жауынгер тақсіретінің ширегіне де татымайтынын қазір өздеріңіз-ақ көретін боласыздар.

ХХХҮІІІ тарау

Мұнда Дон Кихоттың әскери қызмет пен оқымыстылық жайындағы қызғылықты ой-тұжырымы баяндалады

Одан әрі Дон Кихот былай деді: